Literaire non-fictie, maar leest als een roman
[Recensie] Matthieu Aikins is journalist en oorlogsverslaggever in Kabul en er ontstaat een hechte vriendschap tussen hem en de Afghaan Omar, een jonge tolk, die vaak voor de Amerikanen werkt. Als Omar beslist om Afghanistan te ontvluchten, maakt Matthieu de beslissing om hem undercover te vergezellen. Aikins spreekt voldoende Dari om geloofwaardig te klinken als vluchtende Afghaan, kent voldoende van de stad en het land om de vragen van migratieambtenaren te beantwoorden. En ook qua uiterlijk (hij is van Canadees-Japanse afkomst) kan hij voor een Afghaanse vluchteling doorgaan. Hij laat zichzelf Habib noemen en volgt de vele vluchtelingen richting Europa. Hij laat hiervoor zijn paspoort en zijn Westerse identiteit achter. Later zal hij in een interview verklaren: “Soms moet je beslissingen nemen als mens, niet als journalist”.
Vlucht
Omar wordt gedreven door zijn liefde voor zijn buurmeisje Laila, hij wil haar een beter leven bezorgen in Europa, maar hij laat haar achter zonder te weten of ze elkaar zullen terugzien.Omar en Matthieu trekken over de bergen en zee en ontmoeten talloze mensen: mensensmokkelaars, meedogenloze grenspolitie en vele mannen, vrouwen en kinderen op zoek naar een beter leven. Onderweg maakt Aikins telkens aantekeningen op zijn telefoon, later heeft hij die uitgewerkt, diverse interviews gehouden en is hij teruggereisd naar de plekken die ze hadden aangedaan.
Vluchtelingencrisis
Dit is een boek dat je niet in 1-2-3 uitleest. Het is dan ook een literair non-fictiewerk van 368 blz. De auteur wil inzicht geven in de vluchtelingencrisis, maar er komt zoveel aan bod dat je er echt je hoofd moet bijhouden. Bij alles waar hij verslag van uitbrengt, kan Aikins talloze feiten opsommen, de geschiedenis die er aan verbonden is, de landen die er bij betrokken waren,…
Het boek bestaat uit 4 delen. In deel I De oorlog vertelt de auteur meer over Omar, wat hij deed, hoe ze elkaar ontmoet hebben en hoe hun vriendschap is ontstaan. De volgende delen gaan over hun vlucht en hun verblijf in een vluchtelingenkamp. Niettegenstaande alles wat in het boek beschreven wordt ook echt gebeurd is, leest het soms als een roman. Alhoewel de auteur dan weer eerder een zakelijke toon gebruikt als hij uitweidt over bepaalde zaken, en soms ging hij daarin wel heel ver, hij duidt ook alles met talloze voetnoten waarvan hij achteraan in het boek de bronnen vermeldt. Op dat vlak is dit boek ook echt wel een heel grondig naslagwerk.
Matthieu Aikins is een heel gedreven journalist, hij zoekt bewust het gevaar op om verslag te kunnen doen van de vreselijke weg die vluchtelingen afleggen en de afschuwelijke omstandigheden in de vluchtelingenkampen.
Confronterend
Een confronterend boek dat je de beweegredenen van vluchtelingen nog beter laat begrijpen en de enorme risico’s die ze nemen. Een boek dat jammer genoeg nog lang schrijnend actueel zal blijven, nu ook de oorlog in Oekraïne nog volop woedt.
—
Eerder verschenen op Boekensite Gent
