Bonnefoy schrijft liefdevol over het tragische leven van de uitvinder van de zonne-energie
[Recensie] Wie Miguel Bonnefoys mooie familieroman Erfgoed las, zal hebben uitgezien naar De uitvinder; de opvolger ervan, want Bonnefoy betoonde zich een geboren schrijver zoals Willy Wortel een geboren uitvinder was. En laat het volgende boek van Bonnefoy nu juist aan een uitvinder zijn gewijd.
Bonnefoys vorige roman had nogal wat autobiografische trekjes. De opvolger ervan is eveneens op historische feiten gebaseerd, maar veel minder persoonlijk van aard. Het verhaal speelt zich voornamelijk af in de negentiende eeuw, met als centraal personage Augustin Mouchot, een slotenmakerszoon die zich opwerkte tot leraar. In 1866, veertig jaar oud, ontdekte hij, in het provinciestadje waar hij wiskundeles gaf, als eerste een manier om zonne-energie om te zetten in stoomkracht. Daarmee was hij zijn tijd ver vooruit.
Te ver, zo blijkt uit Bonnefoys relaas.
Militairen te velde
Na enkele aanvankelijke tegenslagen was het succes in eerste instantie groot, vooral omdat dankzij deze uitvinding militairen te velde voortaan hun potje konden koken zonder hun positie te verraden. Mouchot mocht zijn vinding zelfs presenteren aan het hof van Napoleon III en op de Wereldtentoonstelling van Parijs. Hij slaagde er naderhand zelfs in om met behulp van zonnekracht ijsblokken te vervaardigen, en vertrok met regeringssteun naar Algerije om daar ‘de woestijn te laten bloeien’.
Maar na de val van het Tweede Keizerrijk in 1870 begon Mouchots wereld geleidelijk in te storten. De mogelijkheden die nieuw ontdekte, enorme voorraden gas en aardolie boden om energie op te wekken maakten dat de belangstelling voor Mouchots ingewikkelde spiegel- en lensconstructies razendsnel verflauwde. De uitvinder zelf verarmde en zijn leven eindigde in de hel van een laat, ongelukkig huwelijk.
Zeden en denkwijzen
Mouchot was voor het overige geen erg boeiende persoonlijkheid. Dit literaire probleem heeft Bonnefoy vaardig weten te ondervangen door zich grondig te verdiepen in de wereld, de zeden en denkwijzen van toen. Aan de hand van een grote hoeveelheid sprekende, amusante en verrassende details weet hij ons op onderhoudende wijze een levendig beeld van het Tweede Franse Keizerrijk en de periode daarna voor te toveren.
Ook in exacte wetenschappen kan het balletje raar rollen, laat Bonnefoy ons zien, en ook wat er gebeurt met de meest briljante uitvinding is onderhevig aan de grillen van het lot, ondanks het rationalisme dat in de wetenschappelijke wereld wordt nagestreefd. De ironie van die wisselvalligheid en de menselijke onmacht om die te beïnvloeden, komen onder de mooie, droge en precieze maar toch liefdevolle pen van Bonnefoy prachtig tot hun recht.
—
Eerder verschenen in Trouw
