Niks nieuws onder de zon
Toeval bestaat niet. In het voorjaar van 2023 zag ik een reportage over een nieuw initiatief om tegemoet te komen aan de in deze tijden alsmaar stijgende stroomvraag: een zonnecollector. Geen gewone uiteraard, maar een ultrasupermegagrote centrale die aangedreven wordt door een veld zonnespiegels, die allemaal gericht zijn op de turbine in de centrale. Een even eenvoudig als briljant idee.
Het monsterapparaat staat in een zonzeker gebied in Marokko en kan een miljoen ziljoen (min of meer) megaWatt per dag leveren. Het principe is simpel: men verwarmt door zonnekracht het water tot stoom, dat weer stroom opwekt. Ik stond paf en greep naar het boek dat ik in datzelfde voorjaar aan het lezen was. Dit boek.
Want daarin beschrijft Miguel Bonnefoy precies dezelfde techniek. Bedacht en uitgevoerd door de Fransman Augustin Mouchot in 1861. Hij geloofde dat de wereldvoorraad steenkool ooit uitgeput zou raken, en ontwikkelde een machine die op zonnekracht pompen en drukpersen aan kon drijven. Op het toppunt van zijn roem en met keizerlijke bijlage vertrok hij naar Algerije om daar de woestijn te laten bloeien.
Een lange en ongemakkelijke weg
Voor dat zover was, bewandelde Mouchot een lange en ongemakkelijke weg voordat zijn ‘zonnemachine’ op een werkend exemplaar begon te lijken. Het grootste probleem was dat zijn uitgepuzzelde theorie te maken had met een tegenstribbelende praktijk, lees: de weersomstandigheden. Illuster is daarin zijn eerste grote optreden met publiek:
“Zonder nog tijd te verliezen begon men aan de demonstratie. De stoelen waren rond het apparaat opgesteld in de vorm van een hoefijzer, waarboven twee majestueuze eiken links en rechts hun takken openden om een vloed van licht door te laten.
De zon scheen nog steeds, maar aan het begin van de middag trok er een lichte sluier voor. Het was niet meer dan een soort nevel, een fijne mist van stofjes vocht. Vervolgens leek de koepel van wolken binnen een paar minuten dikker en donkerder te worden en opeens begon er uit een niet nader aan te duiden opening van de hemel een fijne regen op de stoelen te vallen.
De keizer, die onmiddellijk tegen de regen werd beschermd, stond op en zocht zijn toevlucht in het paleis, zonder ook maar naar Mouchot te kijken, zonder hem ook maar te groeten. De andere bezoekers waren blijven zitten, schoven aarzelend hun stoelen wat heen en weer en hielden hun ogen op de hemel gericht, niet wetend wat te doen. De bui leek eerst van voorbijgaande aard te zijn. Maar al snel begon het harder en heviger te regenen, de wolken kropen op elkaar en de blauwe verte was helemaal verdwenen.”
Een weerbarstige praktijk
Nodeloos te zeggen dat de op zich briljant uitgeknobbelde theorie niet opgewassen was tegen een weerbarstige praktijk. Natuurlijk gaf de visionair niet op. Hij deed talloze experimenten, voerde verbeteringen door, leerde van mislukkingen en verbeet teleurstellingen, totdat eindelijk zijn machine leek te gaan werken. Voor het schokkende eindresultaat raad ik aan het boek te gaan lezen. En u te verbazen over hoe weinig de hedendaagse techniek per saldo verschilt van die van Mouchot.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
