Ethische dilemma’s van AI
[Recensie] Als Roemer mee mag doen met een roboticaproject op school, krijgt hij het plan om een digitale bril te ontwerpen waarmee hij de emoties van anderen kan lezen. Zijn eigen vermogen om de expressie van mensen te duiden is beperkt, hij leeft vooral in zijn hoofd- en fantasiewereld. Hij gelooft in de onbegrensde mogelijkheden van technologie, en denkt da we alles moeten kunnen meten en weten. Als hij verliefd wordt, dreigen zijn opvattingen over de meetbare mens hun bestaansrecht te verliezen. Jaren later, terwijl Roemer een belangrijke bijdrage levert aan een door technologie beheerste wereld, bloeit zijn verliefdheid weer op. Kan de mens wel grip krijgen op zichzelf en de ander?
Afhankelijkheid
In De Visionair onderzoekt Anja Sicking de ethische dilemma’s die voortkomen uit onze steeds grotere afhankelijkheid van kunstmatige intelligentie. In een sensitieve stijl, met mededogen voor haar personages, weet ze de lezer mee te voeren in een wereld waarin techreuzen de macht grijpen.
Anja Sicking is schrijver, redacteur van het literaire tijdschrift Tirade en ze geeft les op de Schrijversvakschool Amsterdam. Ze schreef meerdere essays over ‘de schrijfrobot’, onder andere in Trouw, en trad eerder dit jaar op in Waag for the future in een programma over ‘De verbeelding van de toekomst.’
De visionair is een Nederlandstalige dystopische roman. Vanuit de toekomst kijkt de ik-persoon terug op het leven van Roemer, een puberjongen die een opleiding Robotica volgt. Roemer worstelt nog altijd met de dood van zijn moeder (een val van een ladder) en kan nog steeds niet begrijpen waarom ze zijn vader had verlaten voor een yogaleraar. Zijn vader, een pianist, zit vast in zijn verdriet. Roemer wil begrijpen wat er zich afspeelt in de geest van mensen en net daarom wil hij een bril maken die emoties en gedachten kan lezen…
Hoogtechnologische snufjes
Terwijl hij studeert, heeft hij een baantje in een hotel: Het Roode Hert. Hij wordt verliefd op mevrouw Vrooman, de eigenaresse. Hij weet niet zo goed wat hij er moet mee aanvangen. Hij kan haar moeilijk ‘lezen’. In tegenstelling tot de rest van de familie is zij vooral bezig met de menselijke kant van het runnen van een hotel. Zij hecht belang aan persoonlijk contact en huiselijkheid. Dat wordt haar zeker niet in dank afgenomen door haar vooruitstrevende familie die alles willen moderniseren en voorzien van hoogtechnologische snufjes…
Roemer gaat verder studeren. Hij studeert kunstmatige intelligentie en ontwerpt en maakt zijn e-bril. Hij richt een bedrijfje op. ‘Your eyes’ wordt marktleider in Europa in Smart Glasses. Elke gemoedstoestand zal geregistreerd en digitaal gedeeld kunnen worden… Maar is dat wel zo wenselijk? Is alles te analyseren? En wordt al die kunstmatige intelligentie wel op de juiste manier ingezet? Welke impact heeft die technologisch vooruitgang en wat dreigen we te verliezen?
Dit is een intelligente roman voor liefhebbers van het dystopisch genre. Sterk geschreven en erg intrigerend.
—
Eerder verschenen op Boekensite Gent
