Seksueel misbruik bespreekbaar maken voor kinderen
[Recensie] Tegenwoordig mag je het overal over hebben, maar moet je daarentegen wel goed opletten hoe je het onder de aandacht brengt. Dichter Pim Lammers heeft dat onlangs nog ondervonden, nadat hij een literair verhaal schreef over de grensoverschrijdende relatie tussen een voetbaltrainer en een jonge jongen. Doodsbedreigingen waren het nare gevolg.
Een voorbeeld dat we als maatschappij ons doel voorbij schieten en de vorm belangrijker vinden dan de boodschap zelf. Linda Beukeboom schreef met De voetbaltrainer en ik, haar eerste boek voor de jeugd. De doelgroep van dit boek bestaat uit kinderen en jongeren vanaf twaalf jaar.
De subtitel van het boek op het omslag luidt: ‘Grensoverschrijdend gedrag tijdig herkennen’. Een kleurrijke foto van een op Lieke Martens lijkende voetballer in een oranje shirt met het rugnummer van Vivianne Miedema completeert de uitstraling van dit boek.
Voetbal als doel
Het verhaal in het boek gaat over Carlijn. De leeftijd van Carlijn blijft onbesproken maar ze zal ongeveer vijftien jaar zijn. Carlijn lijkt in niets op het meisje op de omslag van het boek, heeft kort rood haar en is een talentvol voetballer. Ze traint hard om haar ultieme doel, een plek in het nationale team, te verwezenlijken. Haar vader was profvoetballer en is helaas al overleden. Ze heeft een goede relatie met haar hardwerkende moeder met wie ze niet open communiceert over wat haar dwarszit en bezighoudt in het leven. Dat speelt een belangrijke rol in het verdere verloop. Wanneer Carlijn geblesseerd raakt en haar kans op een basisplaats ziet afnemen, biedt haar trainer aan om haar te behandelen zodat ze weer snel inzetbaar is. De bedoelingen van haar trainer zijn niet zuiver en er ontstaat een situatie met grensoverschrijdend gedrag.
Het verhaal is geloofwaardig en toont het gebrek aan alertheid en daadkracht bij de directe omgeving van het slachtoffer. De afhankelijkheid tussen de trainer en Carlijn en haar twijfel over de zuiverheid van de acties zijn sterk neergezet. Zelfs wanneer Carlijn zich realiseert dat niet alleen haar grenzen maar alle grenzen zijn overschreden, is het moment om daadwerkelijk in actie te komen nog een eind weg.
Informatief en preventief
Aan ieder eind van de 28 korte hoofdstukken staat een vragenlijst. Omdat grensoverschrijdend gedrag geen gebeurtenis is, maar het gevolg van een reeks aan processen waarin je jezelf vragen kunt stellen, is de keuze om dit na ieder hoofdstuk te doen een hele sterke. In het eerste hoofdstuk is nog niet veel aan de hand. De trainer moppert op Carlijn tijdens de training. Wanneer dit alleen een verhaal zou zijn, zou je als lezer wachten op de volgende stap van de trainer. Omdat er nu al vragen staan, word je stapsgewijs bewust gemaakt en geprikkeld om na te denken over de grenzen van jouw eigen normen en waarden.
Middels open vragen wordt het bewustzijn gestimuleerd: Wat denk jij over de manier waarop de trainer met de meisjes omgaat? Wat vind jij van een mannelijke trainer voor een meisjesteam? En van een vrouwelijke trainer voor een jongensteam? Op deze manier realiseer je jezelf ook dat het gevoel van veiligheid al is aangetast voordat er andere grenzen worden overschreden. Dat stuk vroege bewustwording kan uiteindelijk voorkomen dat kinderen slachtoffer worden.
Dit boek is een uitstekend middel om de veiligheid onder de jeugd te vergroten. Daarnaast is het ontzettend triest dat boeken als deze geschreven moeten worden. Er staan incidenteel wel opmerkingen in het boek die niet het jargon van de voetballende jeugd vormen, zoals “Er wordt snel over en weer gespeeld”, maar dat zijn slechts details.
Dit is geen warm pleidooi dat dit boek prima zou passen in het lesmateriaal op school, dat leidt immers weer tot discussie. Of het nu op school of vanuit huis wordt aangeboden, is volstrekt ondergeschikt aan het belang: leer kinderen hun grenzen te stellen, te bewaken en aan te geven. Dan heeft dit boek zijn doel bereikt.
De voetbaltrainer en ik is een lovenswaardig initiatief om, naast een schokkend en alarmerend verhaal, ook een serie vragen te stellen die jongeren er bewust van maken welke keuzes er al gemaakt kunnen worden voordat er grensoverschrijdend gedrag plaatsvindt. Hierdoor heeft dit boek naast een informatieve ook een preventieve werking die hopelijk zal leiden tot meer bewustwording bij de jeugd en hun omgeving.
—
Eerder verschenen op Boeken-cast
