Fascinerend tweede deel in sterke fantasyserie
[Recensie ]Disclaimer: Ik kreeg van de auteur dit boek toegestuurd. Deze recensie verscheen eerder in Fantastische Vertellingen nr. 64.
Wie mij volgt op het internet heeft mij regelmatig horen zeggen dat ik het eerste boek van F.P.G. Camerman, De schreeuw van de griffioen, bij de absolute top van de Nederlandstalige fantastische literatuur vind thuishoren. Niet alleen was het goed geschreven, op een niveau dat ik niet vaak tegenkom bij schrijvers in ons taalgebied, maar ook de setting in het België ten tijde van de Romeinen was in mijn beleving uniek. De historische details waren overtuigend en de manier waarop fantastische elementen waren verweven met de geschiedkundige feiten was origineel en fascinerend. Het was onwaarschijnlijk dat een deel twee in de serie dat zou kunnen overtreffen.
Helaas deed De wil van Adens goden dat ook niet. Sterker nog, ik ervoer een lichte teleurstelling bij het lezen ervan. Ik kijk nog steeds uit naar het derde boek in de reeks, maar niet met hetzelfde enthousiasme als waarmee ik het tweede tegemoetzag. Maar misschien is het ook gewoon beter niet zulke hooggespannen verwachtingen te hebben.
Portal fantasy
De belangrijkste reden dat ik dit boek minder sterk vond dan het eerste, was de andere setting en daaraan gekoppeld een verandering van genre – het eerste boek was een historische fantasy, die gebeurtenissen en karakters uit onze eigen geschiedenis combineerde met fantastische elementen, en waarbij gebruiken en details uit het begin van onze jaartelling een hoge mate aan authenticiteit verschaften aan het verhaal. Dit boek wordt door de schrijver zelf aangeduid als ‘science fantasy’. Het heeft ook elementen uit de ‘portal fantasy’, want de hoofdpersoon komt uit zijn vertrouwde wereld (de onze) terecht op een andere planeet met een andere geografie en andere volken met andere gebruiken. De magie uit zich vooral in de ‘Achtergrond’ waar Malderik vreemde goden en personen ontmoet, en er zijn bijzondere wezens die als vrachtdieren worden gebruikt – die zelfs kunnen praten. Dat vond ik allemaal echter minder bijzonder dan de historische setting van deel een. De achtergrond van de hoofdpersoon blijkt eigenlijk alleen nog uit zijn verwijzingen naar Belenos en andere goden. Wel leuk was dat Malderik, omdat hij niet uit onze tijd komt, beton en windmolens heel bijzonder vindt.
Wat mij ook een beetje tegenviel, was dat dit boek in mindere mate een volledig verhaal vertelde als het eerste. Dat voelde meer afgerond. Dit tweede boek laat zich minder makkelijk als op zichzelf staande roman aanbevelen.
Zelfs met deze kanttekeningen, waardoor de voorsprong wat mij betreft is afgenomen, is dit boek nog steeds erg goed vergeleken met de meeste Nederlandstalige fantastische literatuur. De schrijfstijl is namelijk nog steeds verzorgd, met beschrijvingen die de andere wereld op een overtuigende manier tot leven brengen. De verschillende volken die Malderik ontmoet en hun gebruiken, zijn ook goed weergegeven en dit boek suggereert wat de wereldbouw betreft een complexiteit die hopelijk in volgende delen verder wordt uitgewerkt.
Parallellen met aardse godsdiensten
Die complexiteit is overigens een van de sterke punten van dit boek. Camerman is er niet tevreden mee een rechtlijnig verhaal te vertellen. Malderik is bijvoorbeeld niet een eenvoudige held. In het verhaal is duidelijk dat hij een jongen van negentien is, gevormd door zijn cultuur, die niet altijd weet wat het juiste is om te doen en soms impulsief of gewelddadig reageert. Als lezer ga je er niet automatisch vanuit dat wat hij doet ook inderdaad verstandig of juist is. Hij kwam bovendien naar Ehad met een boodschap van de goden van de mensen, gebaseerd op het idee dat die door de Serafijnen worden onderdrukt. Maar de planeet blijkt in de tussentijd ingrijpend te zijn veranderd. Moet hij nu inderdaad gaan doen wat de goden hem hadden opgedragen? De dominante groep is die van de Azaren. Die dienen de god Adonay – en zien de verering van andere goden als ketterij. Malderik denkt eerst dat zij ook nog eens mensen als slaven houden, maar de mensen krijgen gewoon betaald voor hun diensten. De Azaren beweren bovendien dat ze ernaar streven mensen meer autonomie te geven. Zijn ze dan wel schurken, zoals sommigen beweren? De zogenaamd onderdrukte mensen die Malderik tegenkomt, blijken bovendien niet allemaal te vertrouwen. Sommigen vermoorden zelfs onschuldigen die hen in de weg staan. Zijn ze betrouwbaar omdat ze zeggen vrijheidsstrijders te zijn? Of zijn ze extremisten die elke vorm van samenleven met de Azaren onmogelijk willen maken? Het antwoord blijft in dit boek in elk geval in het midden en dat maakt dat je als lezer net als Malderik vragen blijft stellen in elke situatie waarin hij belandt.
Religie is een belangrijk thema in dit boek. Hierbij zag ik (waarschijnlijk bewuste) parallellen met aardse godsdiensten (zo wordt God in het Oude Testament ook als Adonai aangemerkt). De Dalmers, die eruitzien als runderen met een bebaard menselijk gezicht, deden me dan weer denken aan Babylonische figuren. Dan waren er ook nog de ‘steenmensen’, waarvan ik me pas later besefte wat die moesten voorstellen. Ik ben heel benieuwd hoe deze thematiek zich ontwikkelt in volgende delen.
Tenslotte is het goed op te merken dat dit volwassen science-fantasy is en geen YA (ondanks de jonge hoofdpersoon). Geweld wordt zonder terughoudendheid beschreven, net als seks. De hoofdpersoon is ook getuige van een behoorlijk ruwe verkrachting. In een genre waarin veel publicaties tegen YA aan schuren is het verfrissend een boek tegen te komen dat zich in dit opzicht juist richt op een volwassen publiek. Maar lezers die snel aanstoot zouden nemen aan meer expliciete scènes, zijn bij dezen gewaarschuwd.
Heb je genoten van deel 1, dan kan ik dit boek zeker aanraden – maar bereid je er wel op voor dat het een heel ander soort verhaal is. Geen historische fantasy, maar science-fantasy. Weet je die stap te maken, dan zul je hier ook van genieten.
—
Eerder verschenen op johankleinhaneveld.blogspot
