Een reis door twee eeuwen Duitsland
[Recensie] Duitse passages beschrijft de cultuur (in ruime zin) en de geschiedenis van Duitsland aan de hand van verhalen over steden en hun inwoners in de afgelopen twee eeuwen. Daaronder zijn ook buitenlandse passanten, want de Duitse cultuur en geschiedenis werden toen niet alleen gedragen door Duitsers, maar tevens door kunstenaars, literatoren en politici van elders die zich al dan niet tijdelijk in Duitsland vestigden. Zo vertelt Lo van Driel over de Duitsers Goethe (Weimar) en Fontane (Neuruppin), maar ook over Multatuli’s verblijf in Ingelheim en dat van Thorbecke in Erlangen en Berlijn. Ook komt aan de orde het boek Lingua Tertii Imperii. Sprache des Dritten Reiches waarin Victor Klemperer (Dresden) de taal van de nazi’s analyseert. Nazi-architect Albert Speer krijgt de aandacht die hem (cultuur)historisch toekomt, net zoals de Stalinallee in Berlijn en de Stasi-gevangenis in Hohenschönhausen.
Duitse Passages is een erudiet en persoonlijk getint historisch reisboek, dat verleidelijke en vaak onverwachte ideeën biedt voor een interessante trip naar Duitsland. Een paar suggesties voor de verdiende tweede druk. Dat Van Driel in het eerste hoofdstuk aan Goethe de hoofdrol in Weimar geeft, en niet vertelt dat het beroemde Goethe- und Schiller- Archiv is opgericht door de dochter van koning Willem II, Sophie, de echtgenote van de erfgroothertog van Saksen Weimar-Eisenach, is de vrijheid van de auteur. Hij had de lezer van zijn historische reisboek wel moeten vertellen dat de door hem terecht aangeprezen Herzogin Anna Amalia Bibliothek hier in 2004 is getroffen door een brand die het gebouw beschadigde en een belangrijk deel van de collectie vernielde. En dan Neuruppin: dit ligt niet in Mecklenburg maar in Brandenburg, en is na een brand in 1787 geheel opgebouwd in de vroeg classicistische stijl. Toen Fontane er opgroeide was het een spiksplinternieuwe stad. Ten slotte: in de index van een boek waarin steden, straten en gebouwen zo’n belangrijke rol spelen, zijn geografische termen onmisbaar. Illustraties ontbreken ten onrechte eveneens geheel. Portretten van de hoofdrolspelers en afbeeldingen van hun werk worden node gemist, maar ook wil de lezer die niet naar Ingelheim bijvoorbeeld gaat, weten hoe Landhotel Multatuli eruitziet.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
