Recensie muziek: Een huis vol muziek

Diepe liefde voor klassieke muziek

Het boek Een huis vol muziek heeft een persoonlijke opening waarin Paul Witteman vertelt over zijn ontroering bij de uitvaart van zijn moeder toen er muziek van Bach werd gespeeld. In tal van bijdragen komen uiteenlopende herinneringen boven waarbij opvalt dat hij vaak door muziek wordt geraakt, soms tot zijn eigen verwondering.

De vleugel van zijn moeder, die uit de familie Andriessen stamt, nam in huis een prominente plaats in en zo vraagt Paul zich af: “Zou er zoiets bestaan als een muzikaal familiegevoel, het gekleurde product van muzikale genen?” (p. 20). Het gezin waar hij uit komt, is muzikaal; de radio staat aan tijdens de maaltijden en de kennis van muziek wordt uitgewisseld. Als kind is hij de jongste bezoeker van de Matthaus Passion. Zijn rooms-katholieke achtergrond komt ook ter sprake: “Het zal wel met mijn katholieke jeugd te maken hebben dat ik de zondagochtend bij uitstek een geschikt moment vind om naar muziek te luisteren” (p. 98).

Aandoenlijk is het verhaal over de opname met een bandrecorder van het orgelspel van Albert de Klerk, dat is bestemd voor zijn ongeneeslijk zieke broer.

Bevlogen – informatief
In tal van verhalen komen herinneringen aan muziekuitvoeringen naar voren en geeft hij interessante achtergronden bij componisten en hun werken. Zijn voorkeur komt hier en daar duidelijk naar voren: “De uitvoeringen met de cantates van Bach… betekenden voor mij ‘de ontdekking van de hemel’… waardering ging over in liefde en de liefde werd een passie” (p. 62).

Paul Witteman toont zich in dit boek een ‘gepassioneerde muziekliefhebber die over vele componisten en hun werken iets kan vertellen.

De canon van Witteman
In dit hoofdstuk worden 25 muziekstukken gepresenteerd – sommige vrij kort, andere uitgebreider – die tot de meest geliefde stukken van Paul Witteman behoren. De keuze is zeer gevarieerd.

Als eerste is er Ombra mai fu uit Xerxes van Georg Friedrich Händel die op de 25^e plaats staat, op nummer elf staat Die Kunst der Fuge van Johann Sebastian Bach met een lange beschouwing.

Bij de Matthaus Passion – op plaats 6 – valt op dat Paul Witteman ruimhartig is over tal van hedendaagse uitvoeringen als de meezing-, rap- en musical Matthaus evenals de vertaling van Jan Rot. Dido’ Lament van Purcell staat op plaats 5 en de eerste plaats wordt ingenomen door de Hohe Messe van Johann Sebastian Bach. De eerste keer dat Paul Witteman dit werk hoorde, was een “blikseminslag”.

Hij erkent: “Ik ben een gelovige, een gelovige in Bach. Als muziek religie is dan is Bach mijn God” (p. 330).

Paul Witteman laat zich in dit eerlijk geschreven boek van zijn persoonlijke en soms ook kwetsbare kant zien. De muziek bij zijn eigen afscheid mag die van Bach en Fauré zijn.

Dit boek Een huis vol muziek is een selectie uit diverse boeken van Paul Witteman: Hoor en wederhoor, Het geluid van wolken, In hoger sferen, De Onvoltooiden en Het jongste kind. Ook is er geput uit columns in Podium.

Paul Witteman is journalist en tv presentator van onder andere Pauw & Witteman, NOVA en Buitenhof. Hij schreef een column in de Volkskrant en publiceerde eerder Het geluid van wolken en Hoor en wederhoor. Floris Kortie is presentator en programmamaker en ging in 2022 verder met het programma Podium Witteman onder de naam Podium Klassiek. Hij is jurylid bij de operatalentenjacht Aria en maakt podcasts en theatervoorstellingen over muziek waaronder Het jaar 250 na Beethoven.

—

Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow