Uitputtende en prachtig vormgegeven monografie over creatieve duizendpoot
[Recensie] Toen ik voor mijn eindscriptie kunstgeschiedenis Ettore Sottsass bestudeerde was dat even avontuurlijk als inspirerend. Ik leerde niet alleen over design, maar ook over pop-art, niet-westerse culturen en het dagelijks leven want daarover schreef hij even graag. Het lezen van zijn onlangs verschenen, 470 pagina’s dikke monografie, bracht dezelfde ervaring.
Sottsass (1917-2007) was een visionair. Hij zag het ‘elektronische tijdperk’ waarin we nu leven, al omstreeks 1980 aankomen. Hij schreef erover en ontwierp ervoor, zij het met de nodige ironie. Toch is zijn monografie geen e-book geworden. Het is van oudtestamentisch formaat en geeft een rijk beeld van zijn veelzijdige productie: architectuur, interieurs, keramiek, sieraden, verlichting en industrial design. Met veel niet eerder gepubliceerde privéfoto’s, passend bij een ontwerper die zijn inspiratie vooral in het dagelijks leven vond. Direct na de Tweede Wereldoorlog pleitte Sottsass in het tijdschrijft Domus al voor een ‘vermenselijking van het ‘functionalisme’, de architectuur- en designstroming die in de loop van de twintigste eeuw alom dominant werd. Hij vond die te mechanistisch, te rationeel. Hij wilde het ‘verbreden zonder de poëtische oorsprong en kracht ervan uit het oog te verliezen’. Want Van Doesburg, Mondriaan en de ontwerpers van het Bauhaus, de iconen van het functionalisme, waren inspirerende helden voor hem.
Sottsass schreef graag over de energie die kleuren uitstralen en de werking van (gebruiks)voorwerpen op mensen. Toen hij in 1958 voor Olivetti de eerste computer ontwierp, maakte hij deze wat betreft vorm en bediening zo menselijk mogelijk en gebruikte hij vooral kleur om dat te bereiken. Tekenen en fotograferen waren voor hem middelen om de complexe, chaotische werkelijkheid te filteren. Hij deed dat continue en gelukkig zijn veel van die foto’s en schetsen in het boek opgenomen. Van gebouwen en plekken, maar ook van de kleurrijke persoonlijkheden die hij tijdens zijn lange leven ontmoette. Onder wie Picasso, Hemmingway, Bob Dylan, Allen Ginsberg, Jack Kerouac tot Aldo Rossi.
De monografie, geschreven door Philippe Thomé, is chronologisch opgezet. Katernen behandelen steeds een bepaalde periode en analyseren karakteristieke ontwerpen uit die periode. Iedere discipline kreeg zijn eigen kleur: rood voor industrial design, oranje voor keramiek, groen voor fotografie etc. Dat leest niet altijd even prettig, zeker niet wanneer het lettertype klein uitvalt.
Sottsass is een uitputtend en prachtig vormgegeven boek geworden. Maar nog niet het definitieve Sottsass boek. Daarvoor ontbreekt de catalogue raisonné van zijn oeuvre. Dat kan ook bijna niet bij zo’n duizendpoot voor wie ontwerpen bijna identiek was aan ademhalen.
Eerder verschenen in Museumtijdschrift
