Verbonden met de rivier
[Recensie] Het mooi uitgegeven boek Geen dag zonder de IJssel getuigt in het voorwoord van een diepe liefdevolle verbondenheid met deze rivier. Het boek heeft de opzet van een jaarkalender en vertelt van 1 januari tot 31 december over de meest uiteenlopende aspecten van de IJssel.
Iedere pagina is fraai geïllustreerd met daarbij een korte toelichtende tekst. De inhoud is zeer wisselend: geschiedenis, cultuur, het landschap, gebeurtenissen op een bepaalde locatie, wetenswaardigheden, flora en fauna, gebouwen en plaatsen, schilderijen en poëzie die aan de IJssel zijn gerelateerd.
Grote variatie
De lezer komt in Geen dag zonder de IJssel de meest verschillende onderwerpen tegen.
In januari 1926 waren er bij Zalk en De Steeg dijkdoorbraken en in het kleine plaatsje Bronkhorst was van 1811 tot 1963 een Joodse begraafplaats.
In 2016 werd bij Kampen een kogge uit de 15e eeuw op de bodem van de IJssel gevonden en de brug bij Zwolle was in 2008 het decor voor opnamen van de film Oorlogswinter, naar het gelijknamige boek van Jan Terlouw en het boek van Jan Siebelink De overkant van de rivier speelt rond de IJssel.
In De Steeg staat een prachtig bronzen beeldhouwwerk van Simon en Tiny Carmiggelt, die op een bankje zitten. Carmiggelt verbleef hier veel en schreef er zijn krantencolumns die de naam Kronkels droegen.
Zalk is bekend door Klazien (1919 – 1987) die veel wist over de streekcultuur en dialecten maar ook bekend was om haar kennis van geneeskrachtige kruiden.
Zeer opmerkelijk is de vondst van botten van nijlpaarden die 125.000 jaar in de IJsselvallei leefden.
In de Tweede Wereldoorlog werden bruggen over de IJssel opgeblazen.
Tal van keren is het winterse weer het onderwerp: kruiend ijs en hoge waterstanden. Daarom is er tussen Wapenveld en Hattem een 800 meter lange hoogwatergeul gegraven. Hiervoor moesten 9 boerderijen en 5 woningen wijken. Als protest werd er destijds een buitentheater opgevoerd. Opmerkelijk is de foto van de 89-jarige vrouw die, gezeten op de achterklep van een tractor, nog één maal het hoge water wil beleven.
Prachtig is het gedicht van Liselore Gerritsen dat begint met ‘Iedereen heeft z’n rivier en in ik, ik heb de IJssel’ en eindigt met ‘Iedereen heeft z’n rivier en in mij, in mij stroomt de IJssel’.
Veel komt ter sprake maar toch mis iets: de recreatie in de vorm van pleziervaart en over de fietspaden aan weerszijden van de IJssel (zeer de moeite waard).
Het boek is sfeervol en zeer toegankelijk en interessant voor iedereen die in de IJsselvallei woont of zich met de IJssel verbonden voelt.
Eerder verscheen Atlas van de IJssel die ‘de geschiedenis van de mooiste rivier van Nederland’ in kaart brengt.
Wim Eikelboom is freelance journalist bij onder andere Trouw, coördinator bij NPO Radio 1 en kenner van het landschap, de natuur en cultuurgeschiedenis van de IJsselvallei.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
