Ons kwetsbare bestaan
[Recensie] De Amerikaanse schrijvers van dit boek zijn de oprichters van het platform What’s your grief?. Dat is ook de oorspronkelijke titel van dit boek en die is krachtiger dan de Nederlandse die niet goed recht doet aan deze intentie.
Het boek is helder van opzet en kent drie delen: De basis van verdriet, Het spectrum van verdriet en Omgaan met verdriet.
De auteurs schrijven vanuit hun persoonlijke ervaring en zijn geïnspireerd door psychiater Viktor Frankl. Verdriet is ‘een abnormale reactie op een abnormale situatie en is normaal’. Toch heb ik wat moeite met de benaming ‘abnormale’ reactie al wordt die wel weer rechtgetrokken in het woord ‘normaal’. Het staat er dan toch wel en mensen hébben toch al zo gauw het idee dat verdriet niet ‘mag’. Het is juist menselijk dat mensen verdrietig en soms ook wanhopig, vertwijfeld en opstandig reageren op hetgeen zij meemaken en wat hen overkomt. Dat mag er allemaal zijn! Hier ruimte aan geven, is helend en genezend voor de menselijke ziel.
Brede verkenning
Stijl en inhoud van dit boek zijn zeer direct en ook zijn er heldere stellingen met uitleg. Groot verlies, klein verlies is niet zozeer verdiepend, beschouwend en inlevend maar het inventariseert met name het terrein van verlies. Dat is de kracht van dit boek: de brede verkenning van alle mogelijke aspecten is grondig maar dit brengt ook een zekere vluchtigheid met zich mee. Alles wordt even aangestipt, wel benoemd maar niet dieper uitgewerkt.
Het boek wil de lezer vooral iets meegeven en het lijstje “64 dingen die we graag over verlies hadden willen weten” is daar een mooi voorbeeld van. Er zijn veel opdrachten die de lezer meekrijgt om over na te denken en mee aan het werk te gaan.
Deel 3 ‘omgaan met verdriet’ is het doel van Groot verlies, klein verlies en daarin is het boek nogal pragmatisch als er gesproken wordt over ‘vooruitgang boeken’ aan de hand van een lijstje met 39 punten waaruit je dit kunt opmaken. Het komt mij allemaal wat te rechtlijnig en eigenlijk ook te simpel over en doet m.i. te weinig recht aan mensen in soms wisselende stemmingen in een dergelijke kwetsbare situatie die soms ook complex is.
Rouwtheorieën
Goed is de aandacht voor zeven vormen van onbekend verdriet: verlies dat niet door anderen wordt gezien en erkend zodat de persoon in kwestie zich daar eenzaam in voelt.
De auteurs zijn goed ingevoerd in hun onderwerp en noemen tal van rouwtheorieën, waarvan die van William Worden tegenwoordig vaak wordt gehanteerd. Hij ziet vier taken voor iemand in rouw die veel ruimte geven aan mensen in deze fase:
- de werkelijkheid van het verlies aanvaarden
- de pijn van het verdriet doorleven
- zich aanpassen aan een leven zonder de overledene
- zoeken naar een blijvende band met de overledene terwijl er een nieuw leven begint
Niet elke vorm van verlies
Het boek verkent zeer breed de manier waarop mensen op verlies reageren. Toch mis ik diverse soorten van verlies die je juist in een boek met een dergelijke opzet wel zou verwachten zoals verlies van gezondheid, werk, materiële zaken of geloof. Ook dementie en echtscheiding zijn vormen van verlies. Deze worden in Groot verlies, klein verlies echter niet genoemd. Zo breed is de inventarisatie in dit boek dan ook weer niet en dat is toch wel jammer want het streeft wel naar een volledig overzicht.
Eleanor Haley en Litsa Williams zijn beide werkzaam in de psychische gezondheidszorg. Zij willen mensen in hun platform What’s your grief? graag leren om met verlies en verandering om te gaan.
—
Voor het eerst gepubliceerd Bazarow
