Getuigen van een rijk verleden
[Recensie] In dit boek Het Forum Romanum zijn recente archeologische ontdekkingen verwerkt. “Dit boek probeert deze hoop oude stenen tot leven te wekken” (p. 9). Tal van foto’s van maquettes van het Forum Romanum laten zien hoe het er ooit heeft uitgezien. Het is moeilijk voor te stellen dat deze plaats ooit een drassige vallei was waar mensen werden begraven. Vanaf de 8e eeuw voor Christus vond er bebouwing plaats en vanaf de 4e eeuw voor Christus en met name vanaf de 2e eeuw komt dit echt tot ontwikkeling, zo blijkt uit het eerste deel van dit boek dat de geschiedenis van het Forum Romanum beschrijft. Caesar stimuleerde de renovatie en Augustus zette dat voort.
Evenals de stad Rome zelf, heeft het Forum Romanum een bewogen geschiedenis achter de rug. Deze geschiedenis is boeiend beschreven door Ferdinand Addis in “Rome – Eeuwige Stad”. Brand en verwoesting zorgden voor puinlagen waardoor het straatniveau steeds hoger kwam te liggen en meer oorspronkelijke bouwlagen onder de grond verdwenen. Door veelvuldig hergebruik van kalk en marmer gingen oorspronkelijke bouwwerken verloren of werden voorgoed onherstelbaar van hun schoonheid beroofd. “Het Forum werd een ware steengroeve die een onuitputtelijke voorraad aan bouwstoffen bevatte om de honger naar bouwmateriaal te stillen”(p. 55). Ook waren er tijden dat het Forum Romanum als boomgaard en weiland dienst deed. Het kreeg de bijnaam ‘koeienweide’.
In 1788 vond de eerst opgraving plaats op initiatief van de Zweedse ambassadeur in Rome en vanaf de 19e eeuw vonden er steeds meer opgravingen plaats. Momenteel zijn er tal van restauraties gaande en worden voorheen ontoegankelijke delen opengesteld voor publiek.
In deel 2, dat verreweg het grootste deel van de inhoud van “Het Forum Romanum” vormt, worden alle bouwwerken uitvoerig besproken. Daarbij is er veel aandacht voor de tijd waarin ze zijn ontstaan, hun vaak bewogen geschiedenis van verval, verwoesting, hergebruik en restauratie.
De basilicae komen eerst aan de orde. “Het waren grote, overdekte openbare gebouwen met uiteenlopende functies: politiek, commercieel, later vooral juridisch”(p. 76). Vervolgens wordt de keizercultus besproken met drie aan keizers gewijde tempels.
De aanwezige triomfbogen “verwijzen – althans in hun naam – naar de triomftochten of triumphi, de grandioze overwinningsparades van zegevierende veldheren die met hun troepen de stad betraden”(p. 131). Vervolgens zijn er hoofdstukken gewijd aan het Comitium, het politieke centrum; de oudere heiligdommen aan de voet van het Capitool, het Forumplein, en het religieuze centrum in de zuidoosthoek en de oostelijke zone van het Forum.
Het Forum Romanum heeft uitleg nodig want anders zijn de overwegend restanten van gebouwen voor de gemiddelde bezoeker niet duidelijk of ze spreken niet tot de verbeelding. Er zijn dan ook allerlei informatieborden ter plaatse aanwezig. Wie z’n bezoek aan het Forum Romanum echt grondig wil voorbereiden en de nodige interesse heeft in architectuur- en cultuurgeschiedenis, vindt in dit boek “Het Forum Romanum” een grondige gids die de achtergronden van de gebouwen uitvoerig beschrijft.
Guido Cuyt is erevoorzitter van de Antwerpse Vereniging voor Romeinse Archeologie en voormalig medewerker van het departement Archeologie KU Leuven. Michiel Verweij is doctor in de klassieke talen, wetenschappelijk medewerker bij de afdeling Oude en Kostbare drukwerken van de Koninklijke Bibliotheek België in Brussel en medewerker aan de KU in Leuven voor het onderzoek naar Latijnse literatuur.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
