Het gebrek aan vertrouwen
[Recensie] Wie ooit in Bangkok is geweest is óf afgeknapt op de miljoenenstad óf er helemaal weg van. Ondergetekende behoort tot de laatste categorie. Ik ben vanaf de jaren ’90 totaal ondersteboven van deze geweldige metropool en ken de stad inmiddels beter dan menig Nederlandse steden. Een boek dat zich afspeelt in mijn favoriete Aziatische stad moet ik dan ook lezen.
Ik moet zeggen dat Osborne de dynamiek van de stad, de soi’s (de straten), de wijken en de klongs (de krioelende grachten door de stad) loepzuiver heeft weten te benaderen. De beklemmende warmte die veel mensen verfoeien is een last of een lust maar hoe dan ook een kenmerk van een verblijf in de broeierige stad. Het is er altijd druk, er is altijd leven in de brouwerij. Die sfeer komt heel goed over, ik waan me in de stad en dat is heerlijk. Het is duidelijk dat de auteur de stad goed kent.
Het glazen koninkrijk gaat over Sarah. Ze is vanuit de ene metropool, New York, gevlucht naar de andere. Dat doet ze door haar intrek te nemen in een immens appartementencomplex Het koninkrijk waar eenieder die dat wil niet wordt gezien. Typerend voor de stad ook, je valt niet op, je wordt niet opgemerkt. Je kunt er zonder problemen van de radar verdwijnen. Toch wordt Sarah door een aantal bewoners uitgenodigd voor een vrouwenavond. Gedreven door eenzaamheid laat Sarah zich meevoeren in de avonden vol drank en softdrugs. De vier vrouwen, inclusief Mali, Ximena en Natalie, hebben hun eigen verhaal en achtergronden. Alleen over Sarah komen we het meeste te weten. De andere drie zijn op de vlakte gehouden en leer je precies goed genoeg kennen.
Ondanks haar gevoel van achterdocht en het niet volledig onzichtbaar zijn, Sarah blijft op haar hoede, laat ze toch veel van zichzelf zien aan het groepje. Ze is gereserveerd maar laat toch haar voorzichtigheid ietwat varen, ze stelt zich kwetsbaar op. Tijdens het lezen krijg je het gevoel dat ze dat beter niet zou kunnen doen. Ze is immers niet voor niets op de vlucht geslagen. Gaandeweg het verhaal kom je steeds meer over Sarah te weten. Maar er gebeurt namelijk nog veel meer. Vooral nadat Mali een bloedige bekentenis doet en vervolgens verdwijnt, slaat ook de onrust toe bij Sarah. Is ze nog steeds veilig in deze stad, was ze dat eigenlijk überhaupt al die tijd?
Het politiek onrustige klimaat dat wordt geschetst in dit boek is Thailand eigen. Osborne weet dat feit mooi in het verhaal te verweven en een cruciale rol toe te bedelen. De broeierige spanning die dat in het dagelijks leven oplevert, voelt authentiek aan. Ondanks dat leeft men gewoon door, totdat er zich een explosief moment voordoet, zoals een staatsgreep, en dat de boel op scherp zet. Die sfeer benadert de realiteit bijzonder goed, voelt écht aan. Osborne neemt je aan de hand en vertelt het aan de lezer, in plaats van dat je lezer bent, ben je aanwezig. Een bijzondere manier om een boek te beleven. Het zal ongetwijfeld van invloed zijn dat de stad mij bekend is, het is niet moeilijk een beeld te vormen bij wat er geschreven wordt.
De personages zijn ook aannemelijk, al vroeg ik me lang af waarom Sarah New York inruilde voor Bangkok. Een stad waar je inderdaad kunt verdwijnen, maar als dat haar doel was lopen haar handelingen daarin niet altijd synchroon. Osborne weet de emoties en vertwijfelingen goed te omschrijven, vooral wanneer de sfeer in de stad uitermate bedreigend wordt. Je hebt daar dan als ‘farang’ niets te zoeken, ondanks dat je in de multiculturele samenleving totaal niet opvalt. Behalve wanneer de onrust toeslaat, dan ben je ineens wel een buitenlander.
Lawrence Osborne heeft ervoor gekozen het verhaal vanuit diverse perspectieven te vertellen, maar houdt Sarah in de hoofdrol. We komen uiteindelijk genoeg te weten over haar, iets wat we niet van de andere vrouwen kunnen zeggen. En dat vond ik best raar, vooral bij Mali, gezien haar cruciale bijdrage. Toch was het niet storend, je wilt ook vooral weten wat Sarah beweegt en hoe zij zich uit deze onstuimige ontwikkelingen redt. De reden dat ze voor Het koninkrijk heeft gekozen lijkt haar uiteindelijk op te breken. Is er hier sprake van schijnveiligheid? Sarah is gevlucht en zoekt de anonimiteit in de hectiek van een van werelds drukste en dichtstbevolkte steden. Staat continu in vluchtmodus.
De kern van dit verhaal gaat vooral over vertrouwen, of eerder het gebrek daaraan. Die gewetensvraag gaat met de absolute hoofdrol aan de haal, alles draait hierom in dit boek. Het psychologisch effect is enorm, dat doet veel met de mens. De dynamiek tussen de vrouwen wordt aangevoerd door wantrouwen en onoprechtheid. De vraag is dan ook waarom zoeken ze elkaar op?
Osborne past dat uitvoerig toe waardoor je als lezer het ook niet meer weet. Het draait je letterlijk voor ogen. Iedereen is verdacht, iedere situatie is verdacht. En dat alles in een uitermate onrustige omgeving. Dit zorgt voor enige spanning in het verhaal maar het bracht me toch niet op het puntje van de spreekwoordelijke stoel. Richting de plot past Osborne een aantal onwaarschijnlijke situaties en uitwegen toe waar ik toch wel wat moeite mee had. Ondanks dat het verrassingselement er wel degelijk was, vond ik de ongeloofwaardigheid zwaarder wegen. Sommige zaken vielen gewoon niet te rijmen, al kun je nog zo beeldend vertellen…
Het glazen koninkrijk voerde me tijdelijk weer mee in de sfeer van fantastisch Bangkok. Typische kenmerken van de Thai komen naar voren en hierdoor voelt alles nog meer authentiek aan. Neem bijvoorbeeld het bijgeloof, op iedere hoek een tempel, de eetkraampjes…alles komt tot leven. Al had ik zo nu en dan mijn twijfels over de beweegredenen van Sarah fascineerde het verhaal me hierdoor wel. En dat had dus alles te maken met de uitgebreide en prachtige vertelvorm die Osborne toepast. Want hij is een meester in het vertellen, ondanks dat hij zo nu en dan wat doorslaat in zijn omschrijvingen en details. Uiteindelijk moet ik toch de conclusie trekken dat ik het boek net wat te gemakkelijk aan de kant legde om me te kunnen overdonderen. De reden om het weer op te pakken zat hem vooral in de aantrekkingskracht van de beeldende sfeerschetsen, en niet in de personages of het verhaal an sich. En dat weegt uiteindelijk het zwaarste door in de beoordeling. Daarom kom ik niet verder dan drie sterren.
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
