Actueel en noodzakelijk boek
[Recensie] Wie ken haar niet, het Zweedse meisje van 19 jaar dat zo gedreven voor de aarde opkomt? Het begon allemaal met een schoolstaking in 2018 voor het klimaat en daarna heeft Greta Thunberg gesproken voor het World Economic Forum, het Amerikaans Congres en de Verenigde Naties.
Aan Het klimaatboek hebben bijna honderd leiders, activisten, publicisten en wetenschappers hun medewerking verleend. De feiten waarmee het boek opent, spreken duidelijke taal: vanaf 1850 is de gemiddelde temperatuur op aarde 1,2 C graad gestegen.
Ook de wetenschappelijke conclusie van het Intergovernmental Panel on Climate Change uit 2021, een groep van 234 topwetenschappers uit 66 landen op de eerste pagina is onverbiddelijk: “Het staat onomstotelijk vast dat de atmosfeer,de oceaan en het land zijn opgewarmd door toedoen van de mens. Er hebben zich snelle, wijdverspreide veranderingen in de atmosfeer, de oceaan, de cryosfeer en de biosfeer voorgedaan”.
Alpen
Vele cijfers, grafieken en tekeningen laten duidelijk deze zorgwekkende ontwikkelingen zien. Wie vandaag naar de Alpen gaat en het beeld van besneeuwde bergtoppen en gletsjers vergelijkt met enkele tientallen jaren geleden, ziet duidelijk de verandering = achteruitgang.
Greta Thunberg spreekt dan ook duidelijke taal in dit boek: “Daarom is de inhoud van dit boek – wetenschap, kennis en verhalen- letterlijk een kwestie van leven en dood. Niet alleen voor ons, maar voor alle toekomstige generaties en voor alles wat leeft” (p. 60).
In de vele bijdragen van allerlei mensen – er is jammer genoeg geen biografie van hun leven en wetenschappelijk werk in dit boek opgenomen – gaat het onder andere over de opwarming van het noordpoolgebied en smeltende ijskappen maar ook over droogte en overstromingen. De overstroming in Zuid-Limburg en aanverwante streken in Duitsland en België heeft ons van dichtbij met het veranderende klimaat geconfronteerd.
Andere medewerkers schrijven over de stijgende zeespiegel die nu al een gevaar vormt voor kleine eilanden die nauwelijks boven het water uitsteken, de gevolgen van verzuring, het langdurige gevaar van microplastics, de ontdooiende permafrost en het Amazonegebied dat dicht bij een kritisch kantelpunt is aangekomen. Door luchtvervuiling sterven jaarlijks 10 miljoen mensen en door ozon 500.000 mensen.
Daarnaast kennen we klimaatvluchtelingen.
Aangrijpend is het verhaal Regen in de Sahel waarin juist het gebrek aan regen schrijnend duidelijk wordt. Het zijn misschien juist die persoonlijke verhalen die pijnlijk de gevolgen van klimaatverandering voor mensen illustreren. In het hoofdstuk ‘Wat betekent gelijkwaardigheid voor jou?’ vertellen allerlei mensen hun eigen ervaringen.
Moderniteit en kapitalisme
Het klimaatboek beschrijft vele aspecten van deze klimatologische veranderingen. In de bijdragen wordt op allerlei deelgebieden duidelijk wat hiervan de oorzaken zijn en met welke gevolgen we nu of binnen korte tijd te maken krijgen. “Ons gevaarlijkste wapen bleek moderniteit en kapitalisme te zijn”. Al in 1896 voorspelde een Zweedse chemicus dat de aarde enkele graden zou opwarmen.
De feiten zijn duidelijk en vragen om actie. De informatie is misschien wat overweldigend en stemt bepaald niet vrolijk. Het is best veel om als lezer te verwerken maar de kern is helder: de aarde is in nood en vraagt dringend om ons reddend handelen.
Hoewel de omvang van dit boek en de hoeveelheid en dichtheid van tekst op het eerste gezicht kan afschrikken – dat had misschien iets uitnodigender gekund – is dit desalniettemin een zeer toegankelijk en prima leesbaar boek dat voor een breed publiek is geschreven.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
