Vriendschap ten tijden van fascisme
[Recensie] Beatrice Salvioni is een Italiaanse schrijfster. Ze studeerde in 2021 af aan de schrijfschool van Alessandro Baricco in Turijn en won de Calvino Short Story Prize. Het ongelukskind is haar debuutroman. Uitgevers van over de hele wereld zijn enthousiast en het boek zal in meer dan achtentwintig landen verschijnen. De filmrechten zijn ook verkocht en op dit moment wordt het boek bewerkt tot een televisieserie.
De cover van het boek ziet er sober uit. Dit vind ik passend bij de periode waarin het verhaal zich afspeelt. In 1936 vierde het fascisme, onder leiding van Benito Mussolini, hoogtij in Italië. Er waren veel trouwe volgers, maar ook veel mensen die zich niet konden vinden in deze manier van denken. Het maakte het land verdeeld en zette mensen tegen elkaar op. Dit verergerde toen Italië de oorlog verklaarde aan Ethiopië. Mannen moesten naar Afrika om te vechten en er ontstond een economische oorlogsvoering. In deze moeilijke en onzekere tijd leefden de twee jonge vriendinnen uit het verhaal. De vrouw op de cover heeft een krachtige blik en een fiere houding. Dit staat mijns inziens centraal voor de moed van Francesca en het ongelukskind om in opstand te komen tegen het onrecht en de onderdrukking in hun land.
Proloog
Het ongelukskind start met een pakkende proloog. Het roept meteen vragen op en maakt nieuwsgierig naar het verhaal. Hier is goed over nagedacht door de schrijfster.
Francesca is enig kind en groeit op in een welgesteld gezin. Haar ouders zijn vooral met zichzelf bezig en hebben weinig aandacht voor hun dochter. Hierdoor voelt ze zich vaak eenzaam. Op zondag gaat de familie Strada altijd naar de kerk. Vanaf de brug ziet Francesca een meisje en twee jongens in de rivier de Lambro spelen. Ondanks dat iedereen haar het ongelukskind noemt, zou Francesca graag vriendinnen worden. Tijdens een feest spreken de meisjes elkaar voor het eerst. Ze stelen samen een bakje kersen van de groenteman en dit is het begin van hun vriendschap.
“Alles veranderde na die junidag waarop ik onder de blik van het ongelukskind doodsbenauwd een kersenpit inslikte. Het was voor het eerst dat iemand me recht in de ogen keek en leek te zeggen: ‘Ik kies jou.”
Propaganda
Het ongelukskind heet Maddalena Merlini en zij groeit op in een totaal ander gezin. Ze hebben niet veel geld, maar er is wel aandacht en liefde voor elkaar. Francesca komt graag bij hen thuis ondanks de afkeuring en vooroordelen van haar moeder. De mensen in het dorp vermijden het ongelukskind en zeggen dat ze vervloekt is omdat er vaak iets naars gebeurt als ze in de buurt is. Francesca trekt zich er weinig van aan en de band tussen de meisjes wordt steeds sterker. Als Maddalena van haar broer Ernesto de middelbare school mag afmaken, komen de vriendinnen in dezelfde klas terecht. In het begin gaat het goed maar al snel komt er verandering in omdat Maddalena steeds meer moeite krijgt met de fascistische propaganda op school. Op een dag escaleert het als ze weigert hier nog langer aan mee te doen. Francesca gaat naast haar staan en samen komen ze in opstand tegen het fascisme. Het zal hun levens voor altijd veranderen.
“Toen ik klaar was met lezen, strengelde Maddalena haar vingers door de mijne. ‘Het spijt me dat ik je heb buitengesloten. Ik wilde alleen nog maar dood. Maar nu weet ik wat me te doen staat. Als je wilt, doen we het samen.”
Fascisme
In Het ongelukskind zijn Francesca en Maddalena de hoofdpersonen. Qua karakter zijn ze totaal verschillend. Francesca is zachtaardig, meegaand en vindt alles spannend. Maddalena daarentegen is onafhankelijk, gaat haar eigen weg en is nergens bang voor. Ondanks alle verschillen ontstaat er een hechte vriendschap. De meisjes leren van elkaar en ontdekken hoe belangrijk het voor hen is om samen in opstand te komen tegen de overheersing van het fascisme. Dit alles speelt in Italië in de jaren dertig. De schrijfster weet non-fictie en fictie op een bijzondere wijze te verweven. Ze beschrijft een donker stukje geschiedenis, maar wel in de context van een roman. Dit zorgt ervoor dat de lezer niet het idee heeft dat het om een geschiedenisles gaat, maar juist leest wat het doet met de inwoners van een dorp en hoe ze hiermee omgaan. Francesca en Maddalena staan voor mij symbool voor de krachtige vrouwen die voor zichzelf op durfden te komen in een turbulente tijd. Beatrice Salvioni heeft hen een stem gegeven en beeldend neergezet waardoor je je makkelijk kunt verplaatsen in hun gedachten en gevoelens. Ook andere personages uit het boek geven wijze lessen en levenswijsheid mee waar je zelfs na het lezen nog aan terugdenkt. Het is aan de lezer om deze lessen eruit te halen.
Beatrice Salvioni heeft met Het ongelukskind een bijzondere en meeslepende roman geschreven. Ik zat al snel in het verhaal en heb het als ontroerend en indrukwekkend ervaren. Het geheel had voor mij nog wel uitgebreider gemogen want ik had graag meer over het leven van Francesca en Maddalena willen lezen. Wellicht gaan we dit zien in de televisieserie. Het boek is in ieder geval zeker een aanrader.
—
Eerder verschenen op Boeken-cast
