Oorlogsgetuigenissen
[Recensie] Een boek lezen begint – uiteraard – bij het boek zelf. Een boek moet aantrekkelijk zijn, het moet jou over de streep trekken. En dit doet Het roodharige meisje van Auschwitz!
Rosie is het hoofdpersonage van dit oorlogsverhaal. Niet één van de zovele, maar een verhaal dat apart staat: het belicht een ander deel van de oorlogsgetuigenissen dan deze die we al vaker lazen. Omwille van de vrouwen in het verhaal zeer zeker, maar ook dankzij de opbouw van het boek.
De rode vlecht op de kaft heeft iets poëtisch, iets lieflijk, in een grijze context van oorlog, macht en onderdrukking. Daaronder een wachtpost van een concentratiekamp en het prikkeldraad omheen het kamp, zo typerende ‘symbolen’ voor de vele vernietigingskampen. De grijze tinten van de kaft geven heel goed de grimmige sfeer van het verhaal weer. De rosse haarvlecht springt erboven uit, en staat voor de veerkracht, de sterkte en de volhardendheid van Rosie en haar familie.
Oma’s levensverhaal
Deze geschiedenis werd neergeschreven door Nechama Birnbaum, kleindochter van Rosie, die Auschwitz overleefde. Nechama had een bijzondere band met haar oma. Ze schrijft zelf ‘de oma’s van mijn vriendinnen gaven cadeautjes, mijn oma schonk mij verhalen’- een doordenkertje – Toen al besefte ze dat haar oma’s levensverhaal verteld moest worden en dit zou zij doen.
Het is geen romantisch boek geworden, het is niet ‘mooi’, eerder rauw en met veel emoties. Maar authentiek en waarheidsgetrouw. Verhalen die blijvend moeten verteld worden…
Nechama Birnbaum is geboren in 1994. Ze werkt en woont met haar gezin in New York. Ze schrijft op een toegankelijke maar vooral ook gevoelige manier, alsof je erbij bent en het allemaal mee beleeft. Dat de rosse haarkleur in de verdere generaties nog verder gaat, is in deze misschien wel een fijne karakteristiek, het zichtbare van een generatie die zich niet gewonnen gaf.
Het boek is opgebouwd uit drie delen, en elk deel heeft hoofdstukken, klassiek zou je zeggen, maar net nog met dat tikje meer. Elk hoofdstuk begint met enkele psalm-verzen.
Kinderjaren in 1935
Het boek begint in 1944 in Grasna, waar Rosie samen met haar moeder, broer en zus woonde. Vader was eerder al op jonge leeftijd overleden. Het begint meteen met de inzameling van Joden op het marktplein en wat daaraan voorafgaat, wat ze meenemen en achterlieten en waar Rosie meteen de link maakt van waardevolle juwelen in kleding vast te naaien. Maar het verhaal keert dan terug naar de kinderjaren van Rosie in 1935. Je leest en leert over de thuissituatie en de Joodse gewoonten. En zo blijft het verder gaan, de hoofdstukken wisselen af. Het zijn niet echt flashbacks, maar 2 verhaallijnen in een verschillende tijd, die door elkaar lopen. Het was wennen in het begin. De hoofdstukken hebben elk een goede titel en plaats met jaar-aanduiding. Nuttig mocht je even de draad kwijt raken. Maar de beloning was groot toen het boek uit was. Ik snapte ook het opzet. Het boek is goed. Een aanrader, jawel!
Oorlogsverhalen begonnen mijn aandacht te trekken na het overlijden van mijn moeder. Zij was net als mijn vader geboren in 1930. Ze waren dus 10 jaar toen de oorlog begon, in haar oude dagen vertelde ze wel vaker over de oorlog, hoe zij die ervaren had en hoe ze daar dagdagelijks mee om gingen, ook de vlucht met paard en kar, ook de op maat gemaakte jurk met verborgen zakken, we kunnen ons daar vandaag niks meer bij voorstellen. De vele gesprekken over de oorlog en nog veel meer met mijn moeder lieten na haar dood een leegte na. De ontelbare boeken met oorlogsgetuigenissen zijn een vervolg. Herinneringen vullen de rest.
Veel leesplezier met Het roodharige meisje van Auschwitz van Nechama Birnbaum. Een waargebeurd verhaal.
—
Eerder verschenen op Boekensite Gent
