Actualiteit en geschiedenis van de Marokkaanse Rif
[Recensie] Het cliché is: wanneer je een goed boek wordt ingetrokken, kun je reizen maken vanuit je luie stoel. Het klopte weer eens. Ik werd door schrijver Sietske de Boer meegenomen naar de Rif, de noordelijke bergstreek in Marokko aan de kusten van de Middellandse Zee, waar al eeuwenlang een berbervolk leeft: de Riffijnen.
Vanaf de jaren zestig kwamen velen naar Nederland om te werken, geld te verdienen en hun levensstandaard te verhogen en werden zo mijn landgenoten. Meer dan 80% van onze Marokkaanse gastarbeiders is oorspronkelijk uit de Rif afkomstig. Na het lezen van het boek Het Volk van Abdelkrim van Sietske de Boer besef ik eens te meer dat ik van dit volk hoegenaamd niets wist. In de inleiding van het boek schrijft De Boer dat: “(-) de actualiteit van een land of samenleving alleen valt te begrijpen en te doorgronden als je de geschiedenis ervan kent.”
Met koppigheid van een Fries, zo zegt ze zelf, zoals die de Riffijn ook eigen is, viel dat begrip slechts te verkrijgen door in de streek te gaan wonen. Voor een periode van zes jaar vestigde ze zich in Al Hoceima in de Centrale Rif, dwars tegen de directieve wens van de autoriteiten in zodat het haar de journalistieke accreditatie kostte. Buitenlandse journalisten hoorden gestationeerd te zijn in Casablanca of Rabat, daar konden ze goed in de gaten worden gehouden. Nu werd ze afgeluisterd, bespioneerd en in een kwaad daglicht gesteld, door haar van spionage voor de Nederlandse ambassade te beschuldigen.
Haar doorzettingsvermogen leverde een waardevol tijdsdocument op, waarin de geschiedenis van een tegendraads volk op waarachtige wijze is beschreven.
Wandaden in de Rif
In de jaren 20 van de vorige eeuw, toen het kolonialisme nog hoogtij vierde in Europa, begingen beide landen misdaden tegen de Waar wij ons vandaag focussen op onze Indische geschiedenis, mogen Spanje en Frankrijk proberen in het reine te komen met hun wandaden in de Rif. In de jaren 20 van de vorige eeuw, toen het kolonialisme nog hoogtij vierde in Europa, begingen beide landen misdaden tegen de menselijkheid gericht op het volk van Abdelkrim, de leider die een Riffijnse Republiek stichtte.
Abdelkrim El-Khabatti, eens gekenschetst als de Che Guevara van Marokko, was de centrale figuur die de verdeelde stammen van de Rif samenbracht en er in slaagde de bezettingsmacht Spanje te verslaan. Hij tartte daarmee de sultan, het wettige gezag van Marokko, waarvan hij vond dat die aan de leiband van de kolonisator liep. In de paar jaren dat zijn ‘Ripublik’ realiteit was, groeide het zelfbewustzijn van de Riffijnen en bleken ze in staat om de langgekoesterde droom van een eigen staat waar te maken. Tot Frankrijk het genoeg vond en in een coalitie met Spanje dood en verderf zaaide onder het motto van ‘pacificatie’ en ‘protectie’ (waar hebben we dat meer gehoord…). Voordien had Spanje het gebied al platgebombardeerd met chemische bommen. De gevolgen: duizenden doden, hongersnood en een verwoest land. Terwijl de na de grote Oorlog (1914 – 1918) opgerichte Volkenbond afspraken maakte over het stoppen van productie en gebruik van gifgas, bombardeerden beide koloniale mogendheden rond 1925 de Rif onophoudelijk met mosterdgas, met vele slachtoffers en een jarenlange vergiftiging van de streek tot gevolg. Beide landen hebben geprobeerd de sporen van hun misdaden uit te wissen; pas de laatste decennia wordt duidelijk welke gruwelijkheden zich hebben afgespeeld.
Het Riffijnse volk
Hoewel zichtbaar is waar haar affiniteit ligt, weet Sietske de Boer haar betrokkenheid met distantie en zonder vooringenomenheid te verwoorden. Ze toont aan dat de latere opstanden van 1958/1959 en 1984, tot aan de Arabische lente in 2010, wortels hebben in de jaren van kolonisatie en structurele minachting van het Riffijnse volk door de opeenvolgende machthebbers van Marokko. De schaduwen van die gebeurtenissen vallen nog altijd over het hier en nu. De Boer weet op inzichtelijke manier de verbanden tussen het bloedige verleden en de huidige levensomstandigheden van de Riffijnen helder te maken. Zo is het bijvoorbeeld vanuit de geschiedenis te verklaren waarom de teelt en handel van kif (hasjiesj, het betreffende hoofdstuk heet ‘Kif in de Rif’…) tegenwoordig een belangrijk middel van bestaan vormen voor de Riffijnen. En dat buitenlandse deviezen, naar Marokko gebracht door de Riffijnen die het land verlieten voor een betere toekomst in Europa, nog altijd van levensbelang zijn voor het marginale bestaan in de Rif. En altijd blijven de Riffijnen hopen en vechten voor erkenning door de mensen die het in Marokko voor het zeggen hebben.
Door middel van een veelheid aan noten geeft de auteur een wetenschappelijk verantwoorde basis aan haar boek. Daar ligt misschien het enige puntje van kritiek op dit boek: het zou de overzichtelijkheid dienen wanneer die noten onderaan de betreffende pagina’s hadden gestaan.
Veel Riffijnen van de tweede, derde generatie zijn vandaag onze volwaardige landgenoten. Hun geschiedenis is op een gedegen wijze beschreven in dit prachtige boek: Het Volk van Abdelkrim, door Sietske de Boer.
—
Eerder verschenen op tweekampen.nl
Het is boek is te bestellen bij de auteur: sietske56@hotmail.com
