Verder leven na een verlies
Dit boek Hoe besta je na? opent met een kwetsbaar verhaal van Johan Remkes die vertelt dat hij drie dagen was getrouwd toen zijn vrouw onverwacht stierf. Het boek bestaat uit 21 interviews en vier essays die eerder in de Volkskrant zijn verschenen. Iedere persoon wordt kort ingeleid. “Rouwen is de kunst van het loslaten,” aldus Frénk van der Linden en Pieter Webeling in hun voorwoord.
De mensen die in de interviews aan het woord komen, bevinden zich in de meest uiteenlopende situaties. Zo is er iemand die een bevriend echtpaar bij de MH17 heeft verloren. Zij waren onderweg naar de Wereld Aids conferentie in Melbourne. Een ander echtpaar maakt per schip een wereldreis en verliest op onverklaarbare wijze hun 7-jarig kind terwijl ze onderweg zijn.
Bekende Nederlanders
Mike Bodé, pianist en bekend van het programma Podium Witteman, verloor zijn ouders kort na elkaar en droeg muziek aan hen op. Paul Blokhuis, CU politicus, verloor zijn dochter en stelt zich kwetsbaar op in zijn verhaal over haar. Zijn geloofsvertrouwen komt naar voren maar er is tegelijk ook sprake van intense rouw: “het verlangen blijft” (p. 34). De vrouw van Hans Spekman, voorzitter van de PvdA, is ziek en hij ziet het verdriet bij zijn dochter. Hij beschrijft mooi hun wederkerigheid: “En dan komt al haar verdriet er bij mij uit. Het is nu zo: ik huil plaatsvervangend eerder om Muriëls verdriet, en Muriël huilt plaatsvervangend eerder om mijn verdriet” (p. 116).
Boris Dittrich, woordvoerder voor euthanasie bij D66, vertelt over zijn moeite toen zijn moeder haar wens van euthanasie uitsprak. Jos Wieren, burgemeester van Haarlem, vertelt een mooi persoonlijk getint verhaal over verliezen in zijn leven en laat daarin ook merken dat hij gelovig is. Gerda Havertong, Surinaams actrice en zangeres, vertelt over het proces van Alzheimer van haar moeder en noemt het “afwezigheid”. Astrid Joosten vertelt over haar man Willem die kanker had en hoorde: “we kunnen niets meer voor u doen”(p. 244). Bijzonder is dat ze na de begrafenis bloemen krijgt met een kaartje “Voor altijd in mijn hart. Willem” (p. 246).
Essays
Naast de interviews bevat het boek enkele essays over rouw. Zo pleit Leo Fijen, presentator van het programma Geloofsgesprek, voor “… een grotere plaats van kerk of geloof bij het laatste afscheid. Die is bijna verloren gegaan. En er is niets voor in de plaats gekomen”(p. 164). Ik denk dat dit genuanceerder ligt. Mensen geven hun eigen invulling aan het afscheid, meer breed-religieus, menselijk-spiritueel dan klassiek gelovig. In de keuze van muziek en een persoonlijk verhaal, vaak met afscheidsrituelen, geven mensen vandaag het afscheid vorm.
Hoe besta je na? is een menselijke bundel die herkenning oproept. De auteurs van de bundel zijn Frénk van der Linden en Pieter Webeling. Van der linden is freelance interviewer, presentator en documentairemaker. Hij schreef eerder En altijd meer verlangen. Pieter Webeling is romanschrijver, interviewer en schrijft boeken voor ondernemingen en maatschappelijke organisaties. Van der Linden en Webeling schrijven beide interviews voor de Volkskrant.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
