Diepzinnig doe-het-zelf boek waarin we antwoorden vinden op prangende vragen
[Recensie] Door het lezen van Op zoek naar de verloren tijd.
Het zal wel even duren voordat ik dat achter mijn kiezen heb, want ik kies voor de herziene vertaling van Thérèse Cornips, waarvan onlangs het eerste deel is verschenen.
Terug naar De Botton. Op de achterkant wordt het boek aangeprezen als een diepzinnig doe-het-zelf boek waarin we antwoorden vinden op prangende vragen als: hoe blaas je een liefdesrelatie nieuw leven in? Hoe kies je een goede arts? Hoe breid je een vriendenkring uit enzovoort. Waarom kom ik dit boek nu pas tegen?
De hoofdstuktitels doen je wel denken aan een soort zelfhulpboek. Hoe je vandaag van het leven kunt genieten, Hoe je voor jezelf kunt lezen, Hoe je met succes kunt lijden en Hoe je boeken weglegt. Dat prikkelt de nieuwsgierigheid en dan begint hoofdstuk één:
“Er zijn weinig dingen waar mensen zich zo toegewijd mee bezighouden als met ongelukkig zijn. Als we door een kwaadaardige schepper op deze wereld zijn gezet met als enig doel te lijden, dan mogen we ons op de borst slaan voor het enthousiasme waarmee we ons van die taak kwijten.”
Ai, we zijn goed in lijden. Hoe dan toch vandaag van het leven te genieten? De Botton haalt een anekdote aan uit het leven van Proust, waarbij Proust aan moest geven wat te doen bij een naderende Apocalyps. Nou, Proust gaat nog naar het Louvre, gaat op bezoek bij mevrouw X en maakt nog een reis naar India. Zaken die ver van hem afstonden in zijn echte leven, maar daar gaat het niet om. De Botton geeft aan:
“Het feit dat we plotseling aan het leven gehecht blijken wanneer we oog in oog staan met de dood, doet vermoeden dat we, toen het eind ervan nog niet in zicht was, niet de lust in het leven zelf hadden verloren maar in onze alledaagse versie ervan en dat onze gevoelens van onvrede eerder het gevolg waren van een bepaalde levenshouding dan van een hopeloos zwartgallig aspect van de menselijke belevingswereld.”
Aha, daar prikt De Botton onder het ogenschijnlijk oppervlakkige antwoord van Proust. Het maakt ons scherper in de beleving van het leven zelf.
Dat geldt ook voor de overige hoofdstukken. De toon is licht, maar er is een boodschap. Ik heb in mijn aantekeningen meer dan tien citaatmogelijkheden opgenomen maar toen ben ik gestopt. Het is onbegonnen werk. Ik kan net zo goed het boek overschrijven.
Nog één voorbeeld dan uit het hoofdstuk Hoe je met succes kunt lijden. Proust had een lange lijst van kwalen en was daardoor geenszins te benijden. Toch ging hij er op Proustiaanse manier mee om. De bloem kreeg nooit de schuld van een astma-aanval. Als zijn eigen liefdesleven een puinhoop is, feliciteert hij hoffelijk zijn vaste chauffeur met zijn huwelijk. Klein of groot leed weet hij om te zetten in ideeën; hij doet er zijn voordeel mee en De Botton weet hier een mooie moraal uit te sleuren:
“De moraal? We moeten inzien dat onze grootste kans op tevredenheid ligt in de gecodeerde wijsheid die ons wordt aangereikt door onze hoestbuien, allergieën, openlijke blunders en emotioneel bedrog, en niet zo ondankbaar zijn als zij die erwten, vervelende figuren, de tijd en het weer overal de schuld van geven.”
Een aan te bevelen boek voor al diegenen die in een zee van tijd willen stappen om Op zoek naar de verloren tijd aan te vangen, of voor diegeen die gewoon een mooi boek willen lezen met een laagje extra.
—
Eerder verschenen op Quis leget haec?
