Traditie unieke archeologie-collecties
[Recensie] In de afgelopen decennia heeft het Drents Museum een reputatie opgebouwd als het gaat om unieke archeologie-collecties die naar Assen zijn gehaald. Misschien wel het meest spraakmakend en veel bezocht was het terracotaleger van Xi’an in 2008 uit China. Maar ook de tentoonstellingen met goud uit Georgië in 2010, over de Maya’s als heersers van het regenwoud in 2016 uit Guatamala en over Iran als bakermat van de beschaving in 2018 waren de moeite waard.
Door persoonlijke contacten ontstond het idee om topstukken uit het History Museum of Armenia in Jerevan naar Assen te halen. De tentoonstelling loopt van 10 mei tot 30 oktober en bestrijkt een periode van 500.000 voor Christus tot de 4e eeuw na Christus. De objecten bestrijken dus een onmetelijk lange periode van de tijd van jager-verzamelaars tot de komst van het christendom tijdens de regeerperiode van koning Trdat III (287-330 na Chr.). Het zwaartepunt van de expositie ligt in de Bronstijd en de periode van het koninkrijk Urartu (3400-600 v.Chr.). Uit die tijd zijn voorwerpen te zien uit rijke, door grote grafheuvels (koergans) overdekte graven en uit de versterkte nederzettingen Erebuni en Teishebani.
Gouden en zilveren sieraden en bekers, wapens, aardewerken potten en bronzen beeldjes van dieren en krijgers weerspiegelen iets van de rijke geschiedenis van Armenië. Opvallend zijn de vele afbeeldingen van dieren die op aardewerk of op metalen voorwerpen in de tentoonstelling te zien zijn: geiten, gemzen, edelherten, leeuwen, wolven, slangen en vogels en zelfs een enkele tapir. De bronsplastieken van dieren uit de 18 – 14e eeuw voor Christus stonden op de kruising van de dissel en het juk van houten wagens en getuigen van een fijnzinnige cultuur.
Opmerkelijk fraai is een zilveren beker van ruim 13 centimeter, een grafgift uit de 22- 21e eeuw voor Christus, die zeer rijk gedecoreerd is. Ook een halsketting van ruim 60 centimeter lengte en een gereconstrueerde houten wagen voor het vervoer van doden uit de 15- 14e eeuw voor Christus vallen op.
Ark van Noach
In het midden van de tentoonstelling verrijst de berg Ararat. Deze beroemde heilige berg ligt dan momenteel wel in Turkije en niet in Armenië, maar de Ararat en de kleine republiek in de Zuidelijke Kaukasus zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het huidige Armenië is slechts een fractie van het historische rijk in de 1e eeuw na Christus.
In het boek In de ban van de Ararat is de berg op vele foto’s te zien. Eén van de topstukken in de tentoonstelling is een reliek met een houtfragment van de Ark van Noach, die na het zakken van het water van de zondvloed op het Ararat-gebergte gestrand zou zijn. Volgens de traditionele Armeense geschiedschrijving is Hayk, stamvader van de Armeniërs, een afstammeling van Noachs zoon Jafet. Armenen zelf noemen hun land dan ook Hayastan.
Dit boek valt op door zijn fraaie lay-out al is dat iets dat we van W-Books wel gewend zijn maar het landschappelijke fotowerk in In de ban van de Ararat is echt van hoge kwaliteit. Interessant zijn de foto’s van archeologisch onderzoek en de luchtfoto’s.
Wijnand van der Sanden studeerde kunstgeschiedenis en archeologie in Nijmegen en was in 2018 betrokken bij de voorbereidingen van een expositie over de archeologie van voorchristelijk Armenië. In dit land is het christendom al ruim 1700 jaar aanwezig en dat is des te opmerkelijk omdat de omringende landen een overwegend islamitische inslag hebben.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
De tentoonstelling In de ban van Ararat is nog tot 30 oktober te zien in het Drents Museum
