De ‘Seminary Co-op Bookstore’ in Chicago heb ik nooit bezocht. Het moet een fantastische boekhandel zijn. Een van de beste ter wereld, aldus Jef Deutsch, de huidige directeur ervan. Daarmee bewijst hij naast een groot boekenliefhebber ook een goede verkoper te zijn. Beide aspecten van het boekhandelsbedrijf komen in zijn enthousiasmerende pamflet ‘In Praise of Good Bookstores’ aan de orde, maar de liefdesverklaring aan het boek, het lezen, de lezer en de boekhandel als plaats waar die laatste ongestoord zoeken en bladeren kan overheerst.
Baanbrekende ideeën formuleert Deutsch daarbij niet. Eerder brengt hij een overvloed aan getuigenissen van Amerikaanse en wereldschrijvers samen in een lofzang op de plaats waar lezers samenkomen zoals ooit gelovigen in hun kerk. Niet om te belijden wat ze al weten, maar om te ontdekken wat ze nog niet weten. Op de ‘Front Table’ stuiten ze op de nieuwste boeken die de moeite waard zijn; op de schappen dwalen ze van boek naar boek.
Dat is allemaal heel herkenbaar, net als Deutsch’ herinnering aan zijn eigen Werdegang als boekenkoper: ‘Ontelbare uren bracht ik drentelend in boekhandesl door voordat ik voor de begeerde boeken geld had. […] Tweedehands en ramsjboeken markeerden het begin van mijn carrière, nieuwe paperbacks het moment waarop ik mijn eerste salaris kreeg, af en toe een gebonden boek toen dat toenam en tenslotte het kopen van elk boek dat mijn oog treft, om het even oud of nieuw.’
Toch zijn boekhandels veelal een economische ramp en Deutsch beschrijft uitvoerig dat de ‘Sem Co-op’ daarop geen uitzondering vormt – zelfs buiten de waard van branchevervuiler Amazon gerekend. De hooggestemde toon die hij daartegen als boekenminnaar inzet is misschien het enig mogelijke antwoord, maar wordt gaandeweg wel wat vermoeiend en eenzijdig. Biedt een boekhandel werkelijk aan iedereen een gastvrij onthaal, zoals hij schrijft? Een minder geletterde koper werd in de eerbiedwaardigste boekhandel van Amsterdam ooit onthaald op de krenkende vraag: ‘Is u bekend met het alfabet?’. Joris van Casteren maakte het tot de titel van een jubileumboek van – eerlijk is eerlijk – diezelfde winkel.
Niet alleen kan een boekhandel behoorlijk intimiderend zijn, je vraagt je ook af wat een boekhandelaar doet met het ostracisme jegens ‘gecancelde’ stemmen dat vooral in de VS momenteel verwoestend toeslaat. Is anderzijds elk boek werkelijk een verrijking is van de geest, zitten er ook geen uitgesproken giftige onder? En is die roes van tijdloos dwalen en bladeren echt voor iedereen weggelegd? Zelf wordt het me na hoogstens een half uur al te veel en moet ik – met een of twee aankopen onder de arm – snel de frisse lucht in. Maar ik geef toe: mocht ik ooit nog eens in Chicago komen, dan is de ‘Sem Co-op’ dankzij Deutsch van nu af aan een must.
