Fascinerende oude schilderkunst
“De tere schoonheid van het werk van de Maelwael – Van Lymborchs raakt je recht in het hart” (p. 7). Wie dit boek leest en ziet, zal dat ongetwijfeld beamen. Deze eeuwenoude kunst is opmerkelijk goed bewaard gebleven en maakt indruk door de prachtige zacht aanvoelende kleuren die de voorstellingen zoveel warmte en menselijkheid geven.
Het was een ontdekking: “de Nederlandse schilderkunst begint in de Nijmeegse ateliers van het kunstenaarsgeslacht Maelwael – Van Lymborch” (p. 9).
Het boek opent met een schets van de tijd en de middeleeuwse cultuur waarin deze schilders leefden en werkten en beschrijft hun levensloop.
Van Lymborch kreeg van de hertog van Berry opdracht om een getijdenboek te maken en dat werd Belles Heures. De vervolgopdracht Très Riches Heures is onvoltooid gebleven. “In de afgelopen eeuw zijn daardoor (= de fraaie pracht van de kleuren) met name de twaalf kalenderbladen iconen geworden van de westerse cultuur en worden ze nu ervaren als archetypische middeleeuwse scènes”(p. 36).
Musée Condé, dat zich ten noorden van Parijs bevindt, noemt Très Riches Heures dan ook de “Mona Lisa van de manuscripten”. In dit boek wordt de geschiedenis van mensen die Très Riches Heures in bezit hadden, verteld en ook wordt er iets gezegd over onderzoeken die naar dit manuscript zijn gedaan.
Deze miniaturen zijn in meerdere opzichten vernieuwend omdat er ook mensen uit Noord-Afrika en Arabië worden afgebeeld en ook de aandacht voor het alledaagse leven van mensen is opmerkelijk.
Enkele uitgelichte afbeeldingen
In Belles Heures treft mij de aankondiging van de geboorte van Jezus. De bijbelse achtergrond zoals Lukas die beschrijft in zijn evangelie wordt erbij verteld maar ook de afbeelding zelf wordt toegelicht.
Van Très Belles Heures worden terecht alle twaalf kalenderbladen afgebeeld en hoewel ze allemaal prachtig zijn omdat iedere maand z’n eigen karakter, sfeer en werkzaamheden heeft, vind ik de maand juni toch wel uitzonderlijk mooi. Bijzonder is de uitleg bij de afbeelding dat de plek waar de schilder stond bekend is en nauwkeurig gelokaliseerd kan worden.
De afbeelding met de geboorte van Jezus is een fraaie compositie. De bijbelse achtergronden worden vermeld en ook de afbeelding wordt toegelicht. Bij de kroning van de maagd Maria valt de kleur blauw op die het hemelse karakter van de voorstelling uitdraagt. De intocht van Jezus in Jeruzalem, rijdend op een ezel, is door de close-up werking nogal indringend van karakter.
Opvallend is de kaart van het middeleeuwse Nijmegen waar de kerken duidelijk herkenbaar zijn afgebeeld en de kaart van het middeleeuwse Parijs valt op door de minutieuze wijze waarop de huizen zijn afgebeeld.Een uitgebreide tijdlijn besluit dit prachtige boek. Dit boek Johan Maelwael en de gebroeders Van Lymborch is schitterend uitgegeven en uiteraard rijk geïllustreerd met fraaie afbeeldingen van de besproken kunst.
André Stufkens is directeur en bestuurder van de Stichting gebroeders Van Limburg. Clemens Verhoeven was publicist en overleed in 2023.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
