Broeierige grotestadsnotities
[Recensie] Een reddeloos verderfelijke plek vol wellust, ongebreideld genot en promiscuïteit. Dat is de stad Alexandrië van eind jaren dertig van de vorige eeuw, concluderen we na het lezen van deze scabreuze aantekeningen van verteller Darley.
Darley is het prototype van een Britse gentleman die rondstapt in de groteske gebeurtenissen van die tijd. Glimlachend om zich heen kijkend, ultradroog commentaar leverend, tongue in cheek de dingen die hij meemaakt, op schrift stellend.
Verboden liefde
Auteur Lawrence Durrell zet Darley stevig, maar fluïde neer in Alexandrië. De hoofdpersoon begint een heftige liefdesrelatie met de Justine uit de titel. Een overspelige relatie vanzelfsprekend. Dat heeft z’n risico’s, vooral vanuit het gezichtspunt van wraakzuchtige echtgenoten: ook om die reden bedrijven Darley en Justine hun verboden en daardoor des te explosievere geheime liefde. Gaat dat goed? Natuurlijk niet – ze moeten zich in steeds meer bochten wringen om buiten schot van de jaloerse bedrogene te blijven.
Maar het mooie van dit verhaal ligt niet alleen die oplopende spanning. Terwijl de verwikkelingen zich naar een onvermijdelijk dramatisch hoogtepunt spoeden, laat de verteller zich niet onbetuigd met het in detail sarcastisch beschrijven van de zeden en gebruiken in de stad Alexandrië zelf:
“George-Gaston Pombal, een lage consulair ambtenaar, deelt een tijdje een kleine flat met mij in de rue Nebi Daniel. Hij is onder de diplomaten een zeldzame figuur, omdat hij een ruggengraat schijnt te bezitten. Voor hem is de saaie tredmolen van protocol en vermaak – die lijkt op een surrealistische nachtmerrie – vol exotische charme. Hij ziet de diplomatie door de ogen van iemand als Rousseau, Le Douanier. Hij leeft zich erin uit, maar laat wat hem nog rest aan intellect er niet door overspoelen. Ik vermoed dat het geheim van zijn succes schuilt in zijn ontzagwekkende luiheid die bijna bovennatuurlijk is. Hij zit aan zijn bureau in het Consulaat, dat vol ligt met de eeuwige confetti van visitekaartjes met de namen van zijn collega’s.”
Stomende stad vol verdorvenheden
Een heerlijk subtiel verhaal dus, met veel tussen de regels door te lezen scherpe observaties. Al vergen de pagina’s door meanderende volzinnen wel wat zitvlees van de lezer. Maar daarvoor terug krijg je een onvervalst beeld van een levende, ademende, stomende stad met haar verdorvenheden, viezigheid maar ook schoonheid, zoals het ging in vervlogen tijden.
Voor wie van dit proza geen genoeg kan krijgen: er zijn nog drie delen die bij dit boek horen. Justine, Balthazar, Mountolive en Clea vormen samen The Alexandria Quartet. Volgens de Times: “De publicatie ervan was een mijlpaal in de Britse naoorlogse literatuur.”
—
Voor het eerst verschenen op Bazarow. Ook verschenen op Nico’s recensies
