Autoriteitsfobie of verborgen waarheid?
Ken uw recht is een onmiskenbare titel. Hij hint naar het vermoeden dat veel mensen hun recht nog niet kennen, of in elk geval worden bemoeilijkt in het verkrijgen daarvan. Maar wat is dan je ‘recht’ als burger? En waar gaat het mis?
Op die vragen geeft Michael van Leeuwen antwoord. In een duizelingwekkende opeenvolging van feiten en voorbeelden laat hij zien hoe u en ik een veel sterkere positie in kunnen nemen als het gaat om juridische zaken. Volgens hem worden wij burgers zonder dat we het weten misleid. Verderop staat informatie over hemzelf: “Van Leeuwen is rechtsfilosoof en op het gebied van wetenschap en rechtsaangelegenheden autodidact. Hij is een veelgevraagde, geliefde en succesvolle spreker die veel mensen bewust heeft gemaakt van hun recht. Vanwege zijn diepgaande kennis heeft hij de bijnaam ‘maestro’ gekregen.” I
Definitie van het begrip ‘burger’
Van Leeuwen legt uit dat het schrijven van dit boek door hem, misschien te maken heeft met vrijheid die al van jongs af aan zo diep in hem verankerd ligt: “Een mens kan zich alleen ontwikkelen wanneer je vrij bent en niemand je zijn wil oplegt.” Woorden die al snel concreter worden bij zijn definitie van het begrip ‘burger’, die “binnen kringen van de autonomiebeweging, nationaal en internationaal, is gekoppeld aan een schepping van de staat, en niet aan een vrije mens, die ze omschrijven als een mens van vlees en bloed.” Dit is overigens een eenzijdige opvatting van vrijheid. De Britse liberaal filosoof Isaia Berlin onderscheidde twee soorten vrijheid: negatieve vrijheid: geen dwang, en positieve vrijheid: zorgen dat mensen toegang hebben tot bijv. onderwijs om vrij te kunnen zijn. Van Leeuwen heeft het alleen over de negatieve vrijheid: zie https://www.filosofie.nl/filosofen/isaiah-berlin/
Enkele alinea’s later komt de schrijver bij de kern:
“Onthoud goed het verschil!
Ik ben = je voornaam.
Je achternaam ben je niet, die staat voor je persoon, dat papieren bedenksel. Alleen een MENS kan keuzen maken en dus beslissingen nemen, een papieren fictie, dus een PERSOON, kan dat niet.”
Het heeft allemaal te maken met Napoleon, die de bevolking dwong achternamen te kiezen. Dan volgt een betoog over dat specifieke juridische verschil tussen voor- en achternaam:
“Wanneer bijvoorbeeld een rechter of overheidsdienaar aan je vraagt: “Bent u mijnheer of mevrouw Visser?” en je antwoordt met ‘ja’, dan heb je daarmee aangegeven akkoord te gaan met die persoon te zijn, waardoor automatisch ook alle wetgeving die over personen gaan op jou van toepassing is…”
Alles ademt verzet
De toon is gezet: alles in dit boek ademt verzet. Verzet tegen bemoeienis van derden, deurwaarders, politieagenten, rechters, grote (energie)maatschappijen en vooral tegen de Staat. Want in de ogen van Michael van Leeuwen maakt de Staat zich schuldig aan veel onrechtmatigheden. De burger is slechts een speelbal van hogere machten, en het wordt hoog tijd om daartegen in verweer te komen.
Of hij gelijk heeft of niet, kunnen en willen we hier nadrukkelijk niet beoordelen. Feit is dat er inmiddels behoorlijk wat zich ‘autonoom’ noemende mensen rondlopen. De consequenties zijn te zien in vaak door henzelf met de mobiel gemaakte filmpjes: mensen krijgen een deurwaarder aan de deur omdat ze niet betaald hebben voor een bekeuring. Of de rekening van de energieleverancier te hoog vinden en maar een gedeelte daarvan betalen. Maar autonomie betekent niet dat je ongehinderd je gang kunt gaan. Autonomie volgens bijvoorbeeld filosoof Joep Dohmen is dat je in staat bent om afgewogen keuzes te maken, waarbij je niet alleen uitgaat van jezelf maar ook van anderen.
Dat de manier van redeneren die van Leeuwen noemt, serieuze risico’s met zich meebrengt (afgesloten worden van gas en licht, een rap oplopende boete) is de keerzijde van de medaille. Het lijkt dat het boek die gevolgen wat lichtvaardig inschat, ondanks de vele disclaimers die erin staan. Hoe dan ook is dit onderwerp actueel en verdient daardoor gedegen onderzoek.
—
Voor het eerst verschenen op Bazarow. Ook verschenen op Nico Voskamp
