"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

KIJK 50 jaar

Maandag, 1 oktober, 2018

Geschreven door: Onbekend
Artikel door: Jan Spoelstra

Nostalgie voor de liefhebber

Deze zomer stond de uitgave ‘KIJK 50 jaar – special’  nog op mijn leeslijst. Een bundeling van de vijftig meest opmerkelijke en interessante verhalen uit het populairwetenschappelijk tijdschrift KIJK in de afgelopen halve eeuw. Interessant, leuk, goed geschreven, maar gedateerd doordat duiding en latere inzichten ontbreken.

Als trouwe lezer van dit maandblad in mijn middelbare schooltijd, was ik erg benieuwd of er informatie uit het blad is blijven hangen. Herinner ik mij een verhaal uit de dit voorjaar verschenen special? Jazeker: aangekomen bij 1997 had ik een déjà vu. Mijn ouders hadden vroeger een boek in de kast staan over ‘Raadselachtige verdwijningen’ met daarin een uitgebreid hoofdstuk over de Bermuda Driehoek, en nu zou KIJK mij vertellen hoe die schepen en vliegtuigen dan verdwenen in dit gebied. Dat lukte destijds ook, met een fraai geschreven verhaal. Spannend omdat het in beginsel de plotselinge verdwijning van vliegtuigen en schepen, met man en muis, schetst. Anderzijds is het wetenschapsjournalistiek op en top en doet het de geologische inzichten waarlangs grote hoeveelheden methaan uit de zeebodem kunnen ontsnappen, en het drijfvermogen op het water doen verminderen, uit de doeken. Omhoog spuitend water, van streek rakende magnetische velden en kompassen – ook de vliegtuigen ontkwamen niet aan deze milieuverschijnselen. Leuk om terug te lezen. Maar inmiddels wel bekende materie.

En dat kom je door de hele uitgave heen tegen. Goed geschreven artikelen, maar in een bepaalde tijd en plaats, met de duiding van anno 2018 ontbrekend. Mensen die de wereld van wetenschap en techniek op de voet volgen kunnen die er regelmatig zelf bij bedenken, maar soms ook niet. Hoe moet ik een verhaal uit 1988 dat de nuttige reactie van koorts op ontstekingen in het lichaam schetst duiden in een wereld waarin de medische wetenschap zo snel vooruitgaat? Idem voor een artikel uit 1980 over destijds veelbelovende computerchiptechnologie op basis van supergeleiding.

Maar toch, je haalt een hoop leuke weetjes uit deze uitgave. In mijn geboortejaar lanceerde de NASA de eerste spaceshuttle die in 8 minuten en 34 seconden een snelheid van 28.170 km/h haalt, in 12 minuten in een baan om de aarde zit en uiteindelijk op de terugweg met mach 25 de dampkring in komt. Vervolgens schiet je in de lach als de auteur de besturing van de shuttle tijdens de landing beschrijft als een dolle stier die van een steile helling afrent. Of wat gebeurt er met een glas bier als je die tijdens een vrijdagmiddagexperiment in een deeltjesversneller plaatst? Wat is antimaterie en hoeveel heeft Dan Brown in zijn Bernini Mysterie wel niet uit zijn duim gezogen? Heel veel overigens.

Boekenkrant

Het is allemaal erg leuk voor de liefhebber, maar je hebt wel wat algemene ontwikkeling en technisch/wetenschappelijke bagage nodig om alles anno 2018 te duiden. Ook is het aandeel militaire luchtvaart in KIJK door de jaren heen erg groot, zo groot dat je bijna een sponsoring door de Koninklijke luchtmacht vermoedt. Tenminste één van de vijf verhalen over militaire vliegtuigen had van mij over grote vrachtschepen mogen gaan.

Eerder verschenen in TW

Bestellen: https://www.kijkmagazine.nl/product/kijk-50-jaar-special/