Biografie over de “bekendste gids van de zwarte meningsvorming in de Verenigde Staten”
[Recensie] Dit boek over het leven van Martin Luther King heeft als doel om “… de werkelijke man tevoorschijn te toveren uit de grijze hagiografische mist. Terwijl we bezig waren King heilig te verklaren, hebben we hem van zijn scherpe kantjes ontdaan en zijn ingewikkelde politieke en filosofische inzichten vervangen door holle frasen die aansluiten bij alle mogelijke ideologieën” (p. 10).
De ware King is aanmerkelijk radicaler dan we denken en daarom vertelt Jonathan Eig in dit boek het eerlijke verhaal, waarin ook ongemakkelijke aspecten van zijn persoonlijk leven naar voren komen. Hij was echt niet volmaakt.
“Dit boek is gebaseerd op duizenden onlangs vrijgegeven FBI-documenten en tienduizenden andere nieuwe bronnen, waaronder persoonlijke brieven, zakelijke archiefstukken, opnames van telefoongesprekken van het Witte Huis, mondelinge getuigenissen, nooit uitgezonden televisieprogramma’s en ongepubliceerde biografieën en autobiografieën van mensen die dicht bij King stonden” (p. 12).
Dat is al een respectabele hoeveelheid bronnen maar daarnaast is er gebruik gemaakt van ander archiefmateriaal, geluidsopnamen van zijn vrouw Coretta en honderden vraaggesprekken met mensen die King hebben gekend. Dit alles resulteert in een zeer uitgebreid en gedetailleerd verhaal.
Tijdsbeeld
Dit boek is meer dan een omvangrijke biografie, het schetst daarin ook een scherp beeld van de jaren 50 en 60 in de Amerikaanse samenleving waarin de zwarte bevolking geen gelijke rechten heeft en de scheiding met de witte bevolking nog duidelijk aanwezig is. Als kind is King zich hier al van bewust. Het boek vertelt eerst het verhaal van zijn grootouders en ouders.
Boeiend is de grondige voorbereiding van King op zijn eerste preek. Hij ontwikkelt zich tot een zelfbewuste predikant en ervaart de spanning van de zwarte bevolking met hun “lang onderdrukte wraakgevoelens” zoals hij dat omschrijft (p. 161).
Het verhaal van Rosa Parks, die weigerde om in de bus voor een blanke op te staan, komt ook voorbij. Dit wordt het begin van een omvangrijke boyot van bussen. King ontwikkelt zich tot leider en spreekt bij een grote samenkomst en wordt door een zwart tijdschrift ‘de moderne Mozes van Alabama’ genoemd. Hij predikt geweldloos verzet maar ondervindt zelf voortdurend bedreigingen en er worden aanslagen op zijn huis gepleegd. Ook wordt hij door de FBI afgeluisterd.
De media besteden aandacht aan het rassenprobleem en King wordt “de bekendste gids van de zwarte meningsvorming in de Verenigde Staten” (p. 287). Het leiding geven aan acties en organisaties, spreken tijdens bijeenkomsten neemt King steeds meer in beslag. Vanuit de gevangenis schrijft hij een brief waarvan de New York Post delen publiceert en het tijdschrift The Christian Century plaatst de brief in z’n geheel. John F. Kennedy houdt op 11 juni 1963 een toespraak waaraan hij aan het slot spontaan een passage toevoegt waarin hij op basis van de grondwet pleit voor de rechten van zwarten. In datzelfde jaar wordt Kennedy vermoord en King zegt dan: “Dit gaat mij ook overkomen”.
President Johnson zet zich in voor burgerrechten om het geweld in de samenleving aan banden te leggen maar de weerstand tegen gelijke burgerrechten is groot. De Civil Rights Acts wordt in 1966 niet door de Senaat aangenomen.
Mars naar Washington
Tegelijk neemt het geweld in de Amerikaanse samenleving toe. Demonstraties worden met kracht neergeslagen en veel mensen worden gearresteerd. Toch valt de beweging daarmee niet te keren en er vinden massale demonstraties plaats in Detroit (125.000 mensen) en 250.000 mensen nemen deel aan de mars naar Washington. King spreekt dan zijn legendarische woorden ‘I have a dream’.
King raakt betrokken bij de anti-Vietnam demonstraties waardoor zijn bredere populariteit afneemt. De aandacht in de media neemt ook af. Vrij abrupt eindigt het verhaal met de aanslag op zijn leven op 4 april 1968. Graag had ik nog iets willen lezen over hoe het daarna met Coretta is gegaan.
In de epiloog komen de heftige reacties op zijn dood naar voren. Op 4 april 1968 tekent Johnson de Civil Rights Acts waarin gelijke burgerrechten voor de zwarte bevolking worden vastgelegd.
Johnathan Eig neemt echt de tijd om het verhaal van Martin Luther King te vertellen en documenteert dat aan de hand van zijn vele bronnen die steeds ter sprake komen. Voor de grote lijn en het overzicht had het boek wellicht wat korter kunnen zijn en dan had het aan leesbaarheid kunnen winnen omdat er nu veel details ter sprake komen. Dat neemt niet weg dat het boek zeer toegankelijk is geschreven en een interessant beeld schetst van de tijd waarin Martin Luther King opgroeide en werkzaam was.
Het boek heeft een mooie fotokatern.
Jonathan Eig is een Amerikaanse journalist en schrijver. Hij schreef eerder de biografie Muhammed Ali, die door Esquire Magazine werd uitgeroepen tot één van de 35 beste sportboeken die ooit zijn geschreven.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
