Een palet aan natuurprenten
[Recensie] Kleurenatlas van de natuur gaat over kleuren maar misschien nog wel meer over de natuur en de wijze waarop mensen deze vroeger wetenschappelijk ordenden. De oorsprong van deze ordening naar kleuren is gelegd door de Duitse geoloog Abraham Gottlob Werner die in 1774 een classificatiesysteem op basis van mineralen ontwierp. Aanvankelijk bestond het systeem uit 54 kleuren en later heeft hij dit aantal uitgebreid. In 1814 deed een Schotse schilder hetzelfde en hij kwam tot 110 kleuren. Charles Darwin vond kleuren belangrijk bij de identificatie en classificatie van dieren. Van hem is een verzameling schelpen opgenomen die hij aanlegde tijdens zijn reizen op het schip Beagle waarmee hij van 1831 – 1836 reizen naar Zuid-Amerika maakte.
Kleurenatlas van de natuur is in feite een reproductie van het originele werk van Werner waarin dieren, planten en eieren en mineralen naar kleur worden geordend. Per kleur zijn er enorm veel gradaties en variaties. In vijf hoofdstukken zijn planten en dieren volgens hun kleuren gerangschikt in de tinten:
- wit, grijs, zwart
- blauw, paars
- groen
- geel, oranje
- rood, bruin
Alles wordt steeds uitgelegd en van achtergrondinformatie voorzien maar wat dit boek vooral zo aantrekkelijk maakt, zijn de fraaie ingekleurde historische tekeningen waarop flora en fauna zijn afgebeeld. Hoewel wij tegenwoordig langs chemische weg een bijna eindeloos aantal kleuren kunnen produceren, is het boeiend om te ontdekken hoeveel natuurlijke kleuren er in de mineralen van onze wereld schuil gaan. Het verklaart het kleurgebruik in de schilderkunst en het maken van iconen. Men was vroeger grotendeels afhankelijk van de kleuren die er in de regio beschikbaar waren.
Erg mooi is een afbeelding uit het kabinet van Vigani (1650 – 1712), een Italiaanse scheikundige die een verzameling mineralen, schelpen, fossielen en vruchten opzette waaronder materia medica, 700 stoffen met geneeskundige kracht. Ook zijn er afbeeldingen met stolpen waarin zich opgezette vogels bevinden; de ornithologie kwam op in de 17e eeuw en werd in de 19e eeuw echt populair.
Opmerkelijk is de verzameling Aziatische kevers van Alfred Russel Wallace, een Brits natuuronderzoeker en verzamelaar die leefde van 1823 – 1913. Verder zijn er verzamelingen van motten, vlinders en eieren.
Patrick Baty is eigenaar van een gespecialiseerd verfbedrijf in Londen en heeft een adviesbureau voor de toepassing van verf en kleur in historische gebouwen. Samen met enkele anderen ontwikkelt hij traditionele verfkleuren voor gebouwen van English Heritage. Dit boek Kleurenatlas van de natuur is voor de één een interessant boek om te bekijken en voor wie zelf schildert een boeiende bron van inspiratie. Het biedt aan mensen met interesse in de geschiedenis van de natuurkunde een interessante en tegenwoordige niet meer actuele invalshoek, namelijk kleur als ordeningsprincipe. De prachtige tekeningen zijn uiterst gedetailleerd en getuigen van zorgvuldige observatie van dieren en planten.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
