Toch beangstigend gelinkt aan de actualiteit
[Recensie] Het boek Land van sneeuw en as beschrijft gebeurtenissen tijdens en net na de tweede wereldoorlog. Er zijn dingen gebeurd die beter niet aan het licht komen voor de betrokkenen. Aanvankelijk lukken de doofpotoperaties, maar de komst van een buitenstaander die om persoonlijke redenen toch de waarheid wil achterhalen brengt uiteindelijk alles aan de oppervlakte.
Lapland
De verhaallijn is op zich dus niet bijster origineel. Wat het boek bijzonder maakt is dat het verhaal zich afspeelt in Finland, meer bepaald in het uiterste noorden, Lapland. Daar was de oorlogssituatie toch anders dan in onze streken, waar we enkel met de Duitse bezetter moesten rekening houden. Finnen hadden in de winter van 1939-1940 een oorlog met de Russen uitgevochten en daardoor delen van hun land verloren. Bij hun pogingen om die delen te heroveren in de jaren 1941-1944 kregen ze de steun van nazi-Duitsland. Er kwam een vredesverdrag met de Russen in 1944, met als een van de eisen dat de Duitsers uit Lapland verdreven moesten worden. Dat leidde tot een nieuw conflict in 1944-1945, dit keer tegen de Duitsers gelegerd in Lapland.
Nazikampen in Finland
Tot zover de historische achtergrond. Het boek rekent ook af met jarenlange beweringen dat er geen nazikampen in Finland waren. Die waren er wel en in die kampen werd er volop rassenonderzoek gevoerd door de Duitsers, met medeweten van de Finnen. Niet alleen de Joden werden er het slachtoffer van, maar ook de oorspronkelijke Lapse bevolking, de Sami.
Puzzel
De spanning wordt opgebouwd door hoofdstukken die zich na de oorlog afspelen af te wisselen met hoofdstukken van tijdens de oorlog. Er ontstaat een puzzel met personages en gebeurtenissen die in elk hoofdstuk duidelijker wordt, tot we in de laatste hoofdstukken het hele verhaal kennen. Hoewel deze manier om een roman op te bouwen niet erg origineel is, zorgt het er wel voor dat de lezer verder wil lezen om zijn nieuwsgierigheid bevredigd te zien.
Voor goed getrainde lezers zal de uitkomst van het verhaal allicht ruim op voorhand duidelijk zijn. Ikzelf was naïef genoeg om toch door het einde verrast te worden. Voor mij was het “whodunnit?”/“whathappened?”-aspect echter niet de voornaamste reden om dit een aangenaam, leesbaar boek te vinden, maar wel de aspecten van de Finse geschiedenis en cultuur die de basis van het verhaal vormen.
—
Eerder verschenen op Boekensite Gent
