Levensverhaal van de Javaanse Isah
[Recensie] Dit is het levensverhaal van de Javaanse Isah, verteld door haar vriendin Tjanting. In het eerste hoofdstuk van Lichter dan ik vertelt Tjanting dat Isah haar heeft gevraagd om op te schrijven wat ze allemaal heeft meegemaakt. Pas later wordt duidelijk waarom ze dat zo graag wil. Ik vind het een beetje een lastige start. Gelukkig begint Isah na een paar bladzijden bij haar geboorte en dan ben ik al gauw helemaal geboeid.
Sultan
In 1850 werd Piranti geboren vlak bij het paleis van de sultan van Java. De naam Isah kwam pas later. Piranti’s moeder werkte als batikster en kleermaakster van de vrouwelijke familieleden van de sultan. Als klein meisje speelde Piranti met twee prinsessen, al had ze dat pas later in de gaten. Als ze tieners zijn, gaat de oudste prinses trouwen. De voorbereiding duurt lang en Piranti’s moeder besteedt veel aandacht aan de speciale kleding die bij een bruiloft hoort. Het wordt prachtig beschreven hoe dit gaat.
Dido Michielsen gebruikt regelmatig Indonesische woorden, die schuingedrukt staan. Achterin het boek is een woordenlijst, maar meestal is het niet nodig om een woord op te zoeken, omdat uit de context wel duidelijk wordt wat het betekent. Of de vertaling staat erachter in de zin. Deze typische woorden dragen bij aan de sfeer van het verhaal.
Koppelaarster
Ook Piranti heeft de huwbare leeftijd bereikt en haar moeder schakelt een koppelaarster in. Maar Piranti ziet dat helemaal niet zitten. Zij heeft het plan opgevat om een blonde Hollandse man aan de haak te slaan. Stiekem gaat ze naar de wijk waar de Nederlanders wonen en zo komt ze in contact met een man die alleen woont.
Deze man noemt haar Isah. Als haar moeder erachter komt dat ze zich aan een man heeft gegeven, wordt ze uit huis gegooid. Isah gaat bij de Nederlander wonen. Ze moet erg wennen aan zijn gewoontes, zoals het smakeloze eten. Een kennis waarschuwt haar dat ze zich moet laten behandelen door een doekoen, zodat ze niet zwanger zal raken. Dat gebeurt toch en Isah hoopt dat ze ten huwelijk gevraagd zal worden, dat zij de uitzondering zal zijn. Ik hoop met haar mee, tegen beter weten in.
Verschillende standen
Isah heeft soms geluk en soms veel verdriet. Het wordt een hartverscheurend verhaal. Het heeft grote gevolgen als mensen elkaar indelen in verschillende standen. De Nederlanders voelen zich boven de Javanen staan. Mensen met gemengd bloed zijn eerst in het voordeel ten opzichte van de inlanders, maar later verandert dat. Wat zal er gebeuren met Isah en haar twee dochters?
Dido Michielsen heeft een vlotte pen en ik heb erg meegeleefd met deze hoofdpersoon, die gebaseerd is op de betovergrootmoeder van de schrijver. Inmiddels is Engel en Kinnari verschenen, waarin één van Isah’s dochters centraal staat. Dat wil ik gauw gaan lezen.
—
Eerder verschenen op Lalagè leest
