Chicks en couscous
‘Elke vrijdagavond staat Mehmed bij de ingang van de Baja Beach Club. En elke vrijdagavond wordt hij weggestuurd. De portiers zeggen dat zijn schoenen niet goed zijn of dat zijn kleding niet aan de dress code voldoet. Mehmed begrijpt er niets van. Hij staat altijd strak in het pak met zijn haren achterover gekamd en zijn tanden geflost in de rij.’
Deze eerste alinea maakt direct duidelijk dat we te maken hebben met een actuele kwestie: Marokkaanse jongeren en het deurbeleid. Toch is de toon niet klagerig of verontwaardigd, eerder ironisch en geamuseerd. Yusef is een vriend van Mehmed en staat van een afstandje te kijken. Hij is de verteller in bijna alle verhalen en meteen ook de hoofdpersoon. Hij is jong, slim, grappig en ontroerend.
Man zoekt vrouw om hem gelukkig te maken is een verhalenbundel met duidelijke karaktertrekken van een roman doordat de personages terugkeren en er een thematiek is die voor verbinding zorgt. Een van de rode lijnen is Najoua, Yusef’s enige echte maar verloren liefde. Zij is het onderwerp van menig klaagzang en liefdesbrief. Een ander belangrijk thema is seks en alles wat daarmee te maken heeft. Soms wordt dit sensueel beschreven zoals in ‘Gele leem in zuiver goud’ maar meestal spat het testosteron er vanaf. Vrouwen komen daarbij niet best uit de verf, ze zijn meestal niet meer dan een stuk vlees.
In de verhalen worden regelmatig hedendaagse thema’s aangestipt. Zo raakt Yusef in ‘Rambo’s’ bijna verzeild bij de heilige oorlog. Maar zodra zijn Nokia 7650 gesloopt wordt op een bijeenkomst over de jihad, is voor hem de lol eraf en concludeert hij: ‘Dit is geen oorlog, dit is hooliganisme. Gefrustreerde baardapen die onder de vlag van Allah de wereld slopen. “Ashraf,” zei ik, “hier ga ik niet aan meedoen. Deze mensen zijn nog zieliger dan ADO Den Haag-supporters.”’ Tussen alle branie en grappen, in een stijl die doet denken aan Ronald Giphart of Herman Brusselmans, verschijnt er ook een serie gedichten en een aantal brieven. Daarin is de toon plotseling veranderd en laat hij zich van een serieuzere kant zien.
Stereotypen worden door Yusef laconiek bevestigd: hij vertelt hoe hij en zijn vrienden uit verveling of geldgebrek in louche zaakjes of molestaties verzeild raken. Ook is hij mateloos gefascineerd door Mercedessen en heeft hij heimwee naar Marokko, net als zijn teleurgestelde vader en moeder. Maar Yusef onderscheidt zich wel degelijk, hij heeft namelijk grote ambities. Constant droomt hij van literaire erkenning en dat botst flink met zijn omgeving. Zijn vader verbiedt hem het schrijven en zijn vrienden, die hij doorgaans omschrijft als leeghoofden, snappen zijn passie niet. Maar de erkenning komt er wel, want uitgevers zijn naarstig op zoek naar jonge allochtone schrijvers en happen gretig toe als Yusef een schrijfwedstrijd wint.
De bundel is in 2004 verschenen en nu herdrukt in een midprice-editie met een extra verhaal: ‘De grote kerstballenroof’. In deze wintervertelling wil Yusef een onvergetelijke kerst vieren. Daarom laat hij zich met drie vrienden ongemerkt opsluiten in de Bijenkorf. In de etalage staan onbeweeglijk Speedy de Herder, Casablanca Jozef, Yusef van Maria en Mo’tje de Ezel. Ze verlaten lachend het pand met een kerstboom en een arrenslee vol kerstballen, in de Bijenkorf is geen kerstbal meer te bekennen.
Toen ik dit boek begon te lezen verkeerde ik in de veronderstelling dat Yusef el Halal een van de vele nieuwe Marokkaans-Nederlandse schrijvers was die de afgelopen jaren hun opwachting hebben gemaakt. Maar niets was minder waar, het is een pseudoniem van een aantal schrijvers die moeiteloos hebben ingespeeld op de gretigheid waarmee uitgevers op zoek zijn naar nieuw ‘allochtoon’ talent. Ernest van der Kwast is één van die schrijvers. Hij stuurde in 2000 onder het pseudoniem Yusef el Halal een verhaal in voor een schrijfwedstrijd. Het duurde tot na de publicatie van Man zoekt vrouw om hem gelukkig te maken voordat hij ontmaskerd werd. Ondertussen was Yusef beroemd geworden, hij won prijzen en werd uitgenodigd op evenementen en lezingen. Een Marokkaanse vriend van Van der Kwast moest dan optreden als de schrijver.
Helemaal ontmaskerd is Yusef nog steeds niet, maar dat is ook niet nodig. Het zoeken naar zijn eigen identiteit staat centraal in het boek en niet de identiteit van de auteur. Yusef el Halal heeft gezorgd voor een fris, licht verteerbaar en grappig boek met de duidelijke boodschap: stop met de literaire hype rond schrijvers met een ‘exotische’ achternaam en concentreer je op de inhoud van literatuur.
