Een kritische journaliste in Rusland
[Recensie] Vera Politkovskaja is journaliste en werkte voor de Russische televisie. Zij vluchtte vorig jaar uit Rusland na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. Zij is de dochter van Anna Politkovskaja die schrijfster en journaliste voor een onafhankelijke Russische krant was en activiste voor de mensenrechten.
Na diverse bedreigingen en aanslagen – in een theater en een vergiftiging in een vliegtuig – werd zij in 2006 in de lift van haar huis in Moskou vermoord. Veelzeggend zijn de woorden van Poetin enkele uren na haar dood: “Ze was goed bekend bij journalisten, bij mensenrechtenactivisten in het Westen. Desondanks was haar invloed op de Russische politiek minimaal” (p. 179).
“Een lastige vrouw“
Vera zegt: “Mijn moeder is altijd een lastige vrouw geweest, niet alleen voor de Russische autoriteiten, maar ook voor gewone mensen die een krant openslaan en de inhoud lezen… ze was bijna altijd de brenger van slecht nieuws. Ze schreef de naakte, rauwe waarheid… ze sprak over leed, bloed, dood, verminkte lijven en geknakte levens” (p. 9).
Vera vertelt over de betrokkenheid van haar moeder bij de oorlog in Tsjetsjenië. Zij voelt zich in haar stellingname tegen de autoriteiten een ‘verstotene’ en beseft terdege dat haar leven gevaar loopt omdat haar kritische houding tegen deze oorlog vroeg of laat niet meer zal worden gedoogd.
Na haar dood zijn er in het westen straten en pleinen naar haar vernoemd en worden haar boeken hier ook gelezen. Ook de vader van Vera was maatschappelijk betrokken.
Oorlog in Oekraïne
Vera beschrijft in korte trekken de val van de Sovjet Unie, de komst van Poetin en de positie van Navalny die door zijn kritische stellingname tot symbool van de oppositie in Rusland werd.
Vera herinnert zich de woorden van haar broer: “Het is begonnen”, waarmee hij in 2022 de Russische aanval op Oekraïne aan haar meedeelde. Vera vertelt over de mobilisatie van soldaten en troepen die op contractbasis meevechten in deze oorlog. Zij wordt door haar openlijke kritiek persoonlijk aan banden gelegd en vertelt over haar dochter die op een dag uit school komt met de woorden: “Mama, toen het vandaag in de klas over de toestand in Oekraïne ging, kreeg ik ruzie met mijn klasgenoten” (p. 88). Dan besluit Vera uit Rusland te vertrekken.
Dit boek beschrijft in korte maar duidelijke trekken de positie van iemand in Rusland die openlijk misstanden aan de kaak durft te stellen. Je kunt de moed van dergelijke mensen alleen maar bewonderen want een kritische onafhankelijke mening vraagt veel, zo niet alles, van een mens.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
