Scandaleuze debuutroman van Mette Maria van Dijk
Dit debuut van de jonge schrijfster Mette Maria van Dijk veroorzaakte bij verschijnen enige ophef, voornamelijk vanwege een citaat op de achterflap van het boek; “Maria is student aan een kunstacademie. Ze vraagt haar ouders een appartement voor haar te kopen in de Bijlmer, waar ze graag met gangsters naar bed gaat.” Op de eerste pagina lees je dat het gaat om zwarte buurmannen waarmee zij naar bed wil en dat zij niet haar ouders maar haar moeder vraagt een huis te kopen. Bij uitgeverij Prometheus hoopte men waarschijnlijk dat een relletje de verkoop zou opdrijven. Een columniste kraakte het boek af vanwege de racistische vooroordelen en het clichématige verhaal. De schrijfster werd bedreigd en radiozender FunX riep haar ter verantwoording, zonder helemaal te begrijpen dat het boek een roman is.
Volwassenwording
Na de eerste ophef volgden recensies die ook ingingen op de inhoud van de roman en die soms wat positiever waren dan de eerste reacties. De hoofdpersoon Maria krijgt een woning in de Bijlmer en deelt inderdaad het bed met een aantal mannen, maar het verhaal gaat vooral over haar volwassenwording, een universeel thema. Maria zit op de kunstacademie, maar niet van harte. Ze volgt nauwelijks lessen en heeft geen idee waarop zij wil afstuderen. Met haar familie heeft zij een dubbelzinnige band. Haar moeder doet iets met ontwikkelingswerk en lijkt meer interesse te hebben in de armoede in de derde wereld dan in haar eigen kinderen. Haar vader was een tijdje verdwenen om plotseling op te duiken en gewoon weer een plek in het gezin in te nemen. De band met haar ouders lijkt redelijk goed, maar zij vertelt niets over haar leven aan hen en laat sowieso nooit weten hoe zij zich voelt of wat zij echt denkt.
Seks
Maria raakt verliefd op een wat oudere man die lesgeeft in een sportschool. Zij ziet hem op televisie waar hij zich presenteert als de zwarte sinterklaas. Vrij snel heeft zij seks met hem. En net als met andere mannen waar zij later mee naar bed gaat ondergaat zij de seks gelaten. Of zij gewoon met mannen speelt om te zien hoe ver ze kan gaan of dat zij juist wordt bespeeld en onderdrukt is onduidelijk. Zij is denk ik net zomin manipulator als slachtoffer, maar altijd echt genieten van de seks doet zij niet. Maria is nogal emotieloos en reflecteert niet op haar daden. Zo’n personage kan interessant zijn, maar dan moeten de dialogen, de opbouw van het verhaal of de stijl wel gewoon goed zijn. En dit is allemaal nogal wisselend. Er zit humor in haar afstandelijke houding, maar nergens voel je echt mee met haar. Daarbij kent het verhaal nogal wat zaken die uit de lucht komen vallen of verhaallijnen die doodbloeden. De scènes in het ouderlijk huis zijn mooi: goed geschreven en je krijgt een beeld van de verhoudingen binnen het gezin. Ook een begrafenis van een vriend van haar grootvader is tragikomisch en sterk. Graag had ik meer over de familie van Maria gelezen.
Wispelturige gebeurtenissen
Maar haar idee om opeens een kamer in te richten met sportschoolattributen of de keuze voor de aanschaf van een hond en meer dingen komen nogal uit de lucht vallen en hebben weinig te maken met de rest van het verhaal. Op een gegeven moment heeft Maria het idee om haar seksleven in te zetten als afstudeerproject, maar ook dit idee werkt Van Dijk niet uit. Haar hoofdpersonage blijft zich wat wispelturig gedragen en ontsnapt kennelijk niet aan een soort passiviteit: gebeurtenissen overvallen haar, lijkt het. Maar hoe zij zich echt voelt of in hoeverre zij bewust beslissingen neemt, daar kom je niet achter. Hoewel de debuutroman sterke passages heeft, die als een kortverhaal goed zouden werken, is het geheel niet helemaal geslaagd.
—
Ook verschenen op Uitgelezen boeken
