O Pioniers

Een sfeervolle streekroman

[Recensie] Onlangs las ik in de bundel The Best American Short Stories of the Century het verhaal Double Birthday van Willa Cather. Deze vertelling sprong er duidelijk uit tussen de door John Updike geselecteerde vroegste verhalen van de 20^ste eeuw. Cathers vertelling bleek uitstekend gecomponeerd, met subtiel gedoseerde informatie en scherpzinnige karaktertekeningen. Het is een verhaal uit Cathers latere periode (1929) toen ze het overgrote deel van haar romans, waaronder het Pulitzerprijswinnende One of Us al geschreven had. Onlangs kwam bij uitgeverij Karmijn de door Johannes Jonkers soepel vertaalde tweede roman van Cather uit, O Pioniers. Een mooie gelegenheid om nader met deze auteur kennis te maken.

Strijd tegen de elementen
Het boek vertelt het verhaal van Alexandra die als dochter van een settler verknocht is aan het land dat haar vader ter ontginning verworven heeft. Na diens voortijdige dood weet ze het terrein ondanks alle tegenslagen en verzet van haar broers te ontwikkelen tot vruchtbare landbouwgrond. Belangrijkste verhaallijn naast de strijd tegen de elementen en de natuur vormt Alexandra’s verhouding tot Carl, die maar niet tot echte liefde wil ontbranden. Dat ligt vooral aan Alexandra zelf die de taak die ze zich gesteld heeft prioriteit geeft boven haar persoonlijke geluk. Behalve het tot een succes maken van de ontginning van de grond rekent Alexandra daartoe ook het ’vrijmaken’ van haar veel jongere broer Emil. Hij moet de eerste in de familie worden die zelf kan bepalen wat hij met zijn leven wil doen, studeren bijvoorbeeld, bevrijd van het harde boerenleven. En trouwen met degene die hij echt liefheeft, zonder materiële noodzaak. Maar dat laatste blijkt een onmogelijkheid want hij wordt verliefd op de vrolijke, vlinderachtige Marie, Alexandra’s beste vriendin en die is getrouwd met de knappe, maar strenge en gecompliceerde Frank. Hoewel dat geen gelukkig keus blijkt te zijn geweest is het volgens de heersende zeden uitgesloten dat Marie met Frank zou breken.

Herinneringen
Cather schrijft zelf in een (achter in deze uitgave opgenomen) stuk dat ze dit, haar tweede boek, vooral voor zichzelf schreef, niet voor publicatie maar om haar herinneringen aan de wereld waarin ze opgroeide vast te leggen. Ze liet zich hierbij niet leiden door een vooropgezette compositie, maar volgde puur haar herinneringen en ingevingen. Er is inderdaad geen plot waar al vanaf het begin naar toegewerkt wordt en er zijn wat zijlijnen en bijfiguren (Ivar) die niet bijdragen aan een plot maar alleen voor de sfeertekening dienen. Het verschil met het eerdergenoemde verhaal uit 1929 is dan ook groot. Het zou interessant zijn om te kijken of de schrijfstijl in twee vervolgdelen die Cather erna gepubliceerd heeft anders is dan in dit eerste deel.

Een vrijgevochten vrouw
Dat het verhaal met Alexandra een vrijgevochten vrouwelijke hoofdpersoon heeft, de heldin van het verhaal, lijkt niet toevallig. Willa Cather was zelf een vrijgevochten vrouw, weggegaan van benauwende platteland om in de wereldstad New York te gaan wonen. Samen met Edith Lewis, een relatie tot de dood van Cather voortduurde. Een lesbische relatie was in die tijd in een verhaal nog moeilijk verkoopbaar en misschien blijft Alexandra in het verhaal daarom tot aan het eind zelfstandig en vrijgezel, en geeft ze zich pas op het allerlaatst aan Carl over.

Opvallend is de door uitgeverij Karmijn zeer fraai verzorgde uitgave, met kartonnen flappen, een verklarende woordenlijst plus een beschouwing van de auteur over haar eigen werk. De uitgave is met recht een pareltje voor in de boekenkast. Complimenten aan de uitgever!

Landontginners
O Pioniers is een prettig leesbare sfeertekening van het zware leven van de landontginners in Nebraska in de vorm van een heel losjes gecomponeerde streekroman. Een leuke kennismaking met de hier vrijwel onbekende auteur Willa Cather die in haar latere werk heeft aangetoond ook tot hecht gecomponeerde en doordachte verhalen en romans in staat te zijn.

—

Voor het eerst gepubliceerd Bazarow