Een levensfragment
“Het belangrijkste in een werkelijke gemeenschap is dat iedereen daarin enkeling durft te zijn.” Kierkegaard.
[Recensie] Uitgeverij Damon blijft een van de weinige onafhankelijke boekuitgevers in ons taalgebied die zich blijven specialiseren in filosofie, ethiek, theologie en politiek. Een keukentafeluitgeverij noemen de twee bezielers van het piepkleine familiebedrijf zich. Jenny van de Laar en John van Gortel, twee jonge Eindhovenaren die er in een wispelturige en economisch moeilijke branche blijven in lukken om elk seizoen weer tal van inspirerende nieuwe publicaties op deze nichemarkt te presenteren. Schaalvergroting is niet hun ding, wel kwaliteit, en een uitgesproken voorkeur op de meer toegepaste filosofie. De uitgevers gaan zelf boekhandels af en staan op beurzen, zo blijven ze ook een frisse educatieve bron met leermiddelen voor beschouwelijke vakken in het onderwijs.
In dit perspectief past deze Of-Of van Sören Kierkegaard. “In Gottes Namen” zou je op het eerste zicht kunnen denken? Is Kierkegaard uit Kopenhagen niet uit de tijd? Was zijn levensdoel niet om zijn hele lichaam en ziel te wijden aan het geloof?
Esthetische leven
Tegelijkertijd was het een van Kierkegaards doelen om een manier te vinden om mensen te leren leven. Naast het religieuze domein dacht de filosoof een leven lang na over de mens als esthetisch en als ethisch wezen. Een esthetische leven gebaseerd op plezier, hedonisme of nihilisme, en een ethisch leven op verantwoordelijk zijn voor zichzelf en ernaar te kunnen handelen. Hij schrijft in gesprek met de grote filosofische stromingen van zijn tijd, de vroege Duitse Romantiek met Friedrich Schlegel, en de idealistische filosofie met Friedrich Hegel.
OF-OF handelt over verliefdheid, liefde en het huwelijk, herinnering en hoop, fragmentatie en eenheid, ethiek en esthetiek, literatuur, beeldende kunst en muziek, natuur en beschaving, onmiddellijke beleving en reflectie.
Sören Kierkegaard schreef tal van hoogstaande literaire boeken met een zeer bewuste filosofische boodschap. Als eenzaat en afgewezen van bij zijn eerste werk, deze Of-Of dus, leidden zijn geschriften tot de grootste controversen. Hij kreeg meteen de titel van de filosoof van de angst, de filosoof van de ironie, de schrijver die alsmaar kritiek op de Deense kerk schreef. Later zou Kierkegaard uitgeroepen worden tot de vader van het existentialisme.
Zinloosheid
Albert Camus zal zich later in zijn Mythe van Sisyphus met de beschrijving van de zinloosheid op Kierkegaard baseren, en Jean-Paul Sartre zal eenzelfde ervaring van de walging beschrijven als de wanhoop van de estheet bij Kierkegaard. Zijn ideeën van angst als een gevoel dat nooit verdwijnt zullen ook de inspiratie worden voor werk van Kafka, Unamuno en filosofen als Ludwig Wittgenstein. Tot vandaag in het postmodernisme blijven de thema’s van Kierkegaard actueel, denken we maar aan de genderproblematiek, het traditionele huwelijk, afwegingen tegenover toerisme of overmatige shopping, populisme of individuele vrijheid.
Met Of-Of, een kanjer van meer dan 700 pagina’s, legde Kierkegaard ook meteen zijn komende literaire stijl vast: ironisch, humoristisch, satirisch en vooral dialectisch, volgens de methode van ‘indirecte communicatie’, met personages die uit eigen naam spreken en ook zichzelf als schrijver verhullend achter de meest uiteenlopende pseudoniemen.
—
Eerder gepubliceerd op boekensite gent
