Op weg naar Kerst en Pasen
[Recensie] Geleerde theologen kunnen ook heel bevattelijk schrijven. Daar is dit boekje van de Tsjechische priester en hoogleraar Tomas Halik een treffend bewijs van. De vele fraaie illustraties van oude schilderijen omlijsten op sfeervolle de tekst. Het voorwoord is geschreven door Tabitha van Krimpen die van 2021 – 2022 Jonge Theoloog des Vaderlands was.
Dit boekje wil ‘nieuwe en verrassende inzichten’ bieden. Is de auteur daarin geslaagd? Tomas Halik wil in dit boekje steeds weer duidelijk maken dat God in zijn Zoon Jezus Christus mens is geworden en in Hem mensen in hun aardse bestaan opzoekt. Wij mogen – moéten zou je bijna kunnen zeggen – daarom God dichtbij in onze eigen werkelijkheid ontmoeten: “Ons mens-zijn is de heilige grond waarop God ons ontmoet” (p. 14). Die gedachte is niet nieuw maar wordt in dit boekje wel mooi verwoord.
Mensen hoeven er daarom niet naar te streven om als God te willen zijn. Halik vraagt zich af: “Sluimert die verleiding om God te willen zijn niet in het hart van ieder mens?” (p. 13). Ik herken die gedachte niet zo en hij lijkt mij eigenlijk helemaal niet aan te sluiten bij onze tijd. Voor veel mensen – de meesten? – is God geen ‘optie’ meer om dit moderne woord maar even te gebruiken. God komt in het moderne denken amper meer voor en speelt geen rol van maatschappelijke of politieke betekenis. De wereld is geseculariseerd en is zelfstandig geworden, staat volkomen los van God. De verleiding om als God te willen speelde in het paradijs dan wel een rol – de appel die de mens dezelfde kennis als die van God zou schenken – maar de moderne mens kán en wíl niet meer in God geloven. Daarvoor is er in de vorige eeuw gewoon teveel gebeurd.
Pandemie
Dat neemt niet weg dat er zinvolle gedachten in dit boekje staan. De pandemie was voor Halik een keerpunt die mensen bewust heeft gemaakt van de kwetsbare geglobaliseerde wereld. Inmiddels ligt de impact van corona al weer even achter ons. Ik denk dat de huidige klimaatcrisis ons op nog urgentere wijze bij onze menselijke grenzen – die wij inmiddels hebben overschreden – bepaald.
Halik haalt het beeld van paus Franciscus aan waarin hij de kerk met een veldhospitaal vergelijkt waar hulp geboden wordt. Inmiddels verkeert de R.K. kerk – en zij niet alleen – in een dermate zorgwekkende toestand dat zij zélf hulp nodig heeft. Ook citeert hij kardinaal Bergoglio die refereert aan de bijbeltekst uit de Openbaring van Johannes waar Jezus zegt: ‘Ik sta voor de deur en klop aan’. Maar Jezus, zo zegt Halik, vraagt niet om binnen gelaten te worden maar om naar buiten te kunnen gaan. Dit beeld wordt dus omgekeerd en maakt wil daarin duidelijk dat de kerk niet langer naar binnen gekeerd kan zijn maar het contact met de samenleving dient te zoeken. Daar zijn veel kerken ook wel mee bezig: inloophuizen, participatie in kringloopwinkels, diakonale presentie in de buurt. Binnen de Protestantse Kerk in Nederland is een beweging van dorpskerken.
Dit kleine boekje biedt eenvoudige maar waardevolle gedachten aan in de weken voor Kerst (advent) en de weken voor Pasen (veertigdagentijd).
Er zijn meerdere boeken van Tomas Halik in het Nederlands vertaald: Geduld met God en Raak de wonden aan. Samen met Anselm Grün schreef hij Geloven op de tast.
—
Voor het eerst verschenen op Bazarow
