Klassieker die de tijd heeft overleefd
[Column] Het is inmiddels bijna vijfenzestig jaar geleden, dat De Verenigde Staten opgeschrikt werd door de bijbel van de Beatgeneratie, On the Road van Jack Kerouac. Met het schaamrood op de wangen moet ik bekennen, deze klassieker niet te hebben gelezen. Dit terwijl in mijn jeugd menigeen mij vertelde, dit boek te moeten lezen.
Beatgeneratie
Nu vond ik in die jaren in mijn jeugdige overmoed die hele Beatgeneratie een beetje overschat. De Nederlandse variant Ik Jan Cremer vond ik niet om doorheen te komen. En die Beatdichters als Allen Ginsberg konden mij evenmin enthousiast maken. Zou zo´n Beatbijbel nu nog om door te komen zijn?
Een paar weken geleden trof ik op een boekenmarkt in Tarragona of all places een exemplaar van On The Road voor een prikje. De Penguinpocket bleef een tijdje op de tafel liggen tot ik hem eindelijk voorzichtig oppakte met de gedachte hem snel door te geven, als het me zou vervelen.
Razend tempo
De geschiedenis van verteller Sal Paradise en hoofdpersoon Dean Moriarity ontrolt zich in een razend tempo. De schrijver vergat nooit te vertellen, dat hij om niet te stoppen met typen bladzijden tot een lange rol had geplakt en het boek in drie weken schreef. Het was indertijd voor mij voldoende af te zien van lezen.
Nu moet ik erkennen me vergist te hebben. Na ruim zestig jaar is het schokkende er wel een beetje af, maar het geweldige ritme van dit boek doet je de tijd vergeten. Dit boek was toen misschien, zeker in het preutse Amerika vanwege seks, drank en drugs gewaagd, nu kijken we daar niet meer van op.
Misschien dat je daardoor meer vatbaar bent voor de snelheid en het ritme van deze roman. Het anti-intellectualisme van de Beatgeneratie stootte mij ooit af, maar bij Jack Kerouac is dat minder storend. Het nihilisme van de hoofdpersoon is nu niet echt revolutionair meer. Eigenlijk nogal eigentijds.
Actueel
Dat is misschien na zoveel jaar nog het opvallendst. Zo actueel On The Road nog altijd is. Natuurlijk, de prijs van benzine, bier en andere geneugten wordt uitgedrukt in enkele dollars. Dat is nu wel even anders, en toch denk je eigenlijk nooit dat de roman de tand des tijds niet goed heeft doorstaan.
Het ritme van jazz, aangejaagd door drugs en drank, houdt je vast en neemt je mee op prachtige tochten door de Verenigde Staten. Onwillekeurig pak je er soms de kaart bij, zeker als je ooit zelf de tocht van Colorado naar Californië hebt gereden. De ultieme reis naar Mexico-Stad is dan eigenlijk een beetje teleurstellend. De onnozelheid waarmee Dean kijkt naar de Mexicaanse armoede is soms zelfs storend.
Maar goed, in deze tijd zouden ze het niet hebben overleefd. En wie zich Onder de Vulkaan van Malcolm Lowry herinnert, weet dat het ook toen niet zo´n onschuldige tocht kon zijn. Maar goed, het zij Kerouac vergeven, want zijn On The Road heeft de tijd overleefd. Wat een goed boek is het eigenlijk.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
