Het boek is onthutsend, confronterend, meedogenloos en daarnaast ook hoopvol
[Recensie] Ocean Vuong is dichter, essayist en schrijver. Hij werd geboren in Saigon en emigreerde in 1990 met zijn familie naar de VS. Zijn familie bestaat voor een groot deel uit dyslectici en zelf leerde hij pas op zijn elfde lezen. Desondanks won hij met zijn veelgeprezen poëziedebuut een aantal grote literaire prijzen. Ik mocht zijn debuutroman Op aarde schitteren we even lezen.
Hondje is achtentwintig jaar en schrijft zijn analfabete moeder een lange brief. Het is een brief over het leven, zijn leven. Het is een brief van onuitgesproken woorden aan de moeder die hij liefheeft, maar tegelijkertijd minacht. Of misschien is het wel alleen haar trauma en de gevolgen daarvan die hij minacht.
Hondje komt namelijk uit Vietnam, zijn moeder Rose en grootmoeder Lan hebben allebei de Vietnamoorlog meegemaakt en dragen nog altijd de gevolgen daarvan. Het is een gecompliceerd leven wanneer je dagelijks geconfronteerd wordt met angstaanjagende gevoelens en beelden van vroeger. In Amerika is het hard werken voor de familie, ze vormen dan ook echt een eenheid. Thuis wordt er niet veel gepraat, er wordt weinig genegenheid getoond en Hondje groeit op in een leven van onuitgesproken woorden, ontbrekende genegenheid en liefde die wel aanwezig maar onbereikbaar is. Alleen zijn oma lijkt hem af en toe te begrijpen.
“Ik weet niet wat ik zeg. Ik denk dat ik bedoel dat ik soms niet weet wat of wie we zijn. Er zijn dagen dat ik me een mens voel, terwijl ik me op andere dagen eerder als een geluid voel. Ik raak de wereld niet aan als mijzelf, maar als een echo van wie ik was.”
Op zijn vijftiende gaat Hondje tijdens de zomervakantie in het geheim op de tabaksplantage werken, om zo een bijdrage te leveren aan het huishouden. Daar ontmoet hij Trevor – niet Trev – en er ontstaat een innige band tussen deze twee jonge jongens. Trevor heeft net als Hondje geen makkelijk leven in de caravan waar hij met zijn alcoholische vader woont. Ze hebben begrip voor elkaar en er ontstaan lange gesprekken. De vriendschap wordt hechter en intenser.
“Tederheid aangeboden krijgen voelt soms als het ultieme bewijs dat je bent verwoest.”
Door de intensiteit wordt Hondje sterker. Hij groeit in zowel mentaal als fysiek opzicht. Hij laat zijn moeder hem niet meer slaan, er komt een keerpunt in zijn leven. En dan gaat het mis tussen Trevor en Hondje. Het verhaal kantelt.
Op aarde schitteren we even
Het is een liefdevol debuut, deze roman van Ocean Vuong. Ondanks het gemis dat Hondje heeft gekend in zijn jeugd toont hij begrip voor zijn moeder die overduidelijk aan een of meerdere posttraumatische stressstoornissen leed. Dit blijkt uit de kleine uitstapjes die Vuong maakt naar het verleden in Vietnam, de kern van het verloop van Hondje zijn eigen leven. Want het trauma van zijn familie is hem niet geheel onbekend, hij heeft het gevoeld in de rake klappen van zijn moeder.
Ocean Vuong zorgt ervoor dat er naast zoveel geweld ook liefde is. Er is altijd plaats voor liefde, in allerlei vormen en maten. Er is hoop, het sprankelt ergens in de verte. Tussen de poëtische, maar rauwe regels van Hondje leest de lezer het ook. Het boek is onthutsend, confronterend, meedogenloos en daarnaast ook hoopvol. Het is misselijkmakend om bepaalde passages uit het verleden in Vietnam te lezen. Het is onthutsend om te lezen hoe verloren een vrouw kan zijn met een baby op haar arm in een gebied waarin voor de schoonheid van de natuur geen plekje meer is. Meedogenloos om te lezen hoe het verleden je nooit loslaat, je altijd in zijn greep houdt. Maar ook hoopvol, dat er klaarblijkelijk altijd plek is voor liefde.
Op aarde schitteren we even is een verhaal over iets wel willen, maar niet kunnen. Het onbereikbaar zijn van liefde, maar er wel ontvankelijk voor zijn en aan de andere kant te bang te om genegenheid te accepteren. Het gaat over geweld, liefde en wat dit doet met mensen. Een prachtig debuut vol met prachtige zinnen. Ik krijg er maar geen genoeg van.
“Toen hij na afloop met weggedraaid gezicht naast me lag, huilde hij bekwaam in het donker.”
—
Eerder verschenen op boekenz.nl
