De naoorlogse generatie
[Recensie] Dit boek Op weg naar later is een persoonlijke terugblik van Wim Willems op zijn leven en daarmee vormt het ook een tijdsbeeld van een generatie die kort na de Tweede Wereldoorlog werd geboren en allerlei maatschappelijke veranderingen heeft meegemaakt zoals de jaren van de wederopbouw. Wim Willems is emeritus hoogleraar sociale geschiedenis. Hij schreef eerder De wereldwandelaars.
In de vele kleurrijke details in dit boek komt het markante van de jaren waarin deze kinderen opgroeide duidelijk naar voren. Typerend voor de verhoudingen binnen het gezin is deze regel: “Het lot van mijn generatie lag in de handen van moeders, met vaders als stille schaduw op de achtergrond”(p. 31).
Zo zijn er tal van andere dingen die toen gewoon waren en die we ons vandaag niet meer kunnen voorstellen. Jonge vrouwen die in het huwelijk traden, moesten verplicht ontslag nemen. Er kwamen zo’n 33.000 mensen uit Indië naar ons land. Er waren veel buurtwinkeltjes, waarvan de winkeliers nog aan huis kwamen om boodschappen op te nemen en te bezorgen maar deze werden geleidelijk door opkomende supermarkten verdreven. Ook de snackbar deed zijn intrede. Op school werd geschreven met de kroontjespen en de encyclopedie werd door een bezoeker aan huis verkocht als belangrijke bron van ontwikkelingen. Voor zover er nu nog encyclopedieën in huiskamers staan, zijn ze in praktijk slechts goed voor het oud papier.
Verzuiling
Typerend voor de toenmalige maatschappelijke verzuiling is deze zin: “Kinderen uit een milieu als het mijne groeiden op in een besloten wereld, met ouders die nauwelijks wisten wat zich afspeelde buiten de eigen kring van familieleden en collega’s (p. 80).
Het verschil tussen de eigen – protestantse of katholieke – cultuur en die van anderen is groot. De oorlog bleef lang het ‘morele ijkpunt’ en zorgde de eerste jaren daarna voor een weerzin tegen Duitsers.
Op weg naar later is een mooie typering van de naoorlogse generatie die in grote getale als ‘geboortegolf’ ter wereld kwam en opgroeide in geleidelijk groeiende welvaart en een maatschappij die in maatschappelijk, religieus en cultureel opzicht snel veranderde.
Dit boek heeft mooie en rake typeringen van het christelijk geloof in die tijd en ‘ons soort mensen’ dat opgroeide binnen beschermde kaders. Treffend is ook de beschrijving van de toenmalige jeugdcultuur met de opkomende popmuziek en de jaren van flower-power met drugs, maatschappijkritiek en vrije seks.
De herinneringen van Wim Willems ademen een stille nostalgie naar een tijd die voorgoed achter ons ligt en plaats heeft gemaakt voor een open, mondige samenleving die tegelijk ook harder en zakelijker is geworden naast de enorm toegenomen secularisatie.
Club van Rome
Vandaag – ten onrechte – bijna vergeten is de Club van Rome die in 1973 al de huidige crisis van het klimaat en het gebruik van grondstoffen signaleerde. Het was toen opzienbarend en de essentie van de huidige problematiek werd toen wetenschappelijk al gezien. Opvallend is dat er sindsdien zo weinig – té weinig – is gebeurd om het tij te keren.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
