Indrukwekkend handboek
[Recensie] Voor de doorgewinterde liefhebber met een tomeloze interesse in de geschiedenis van Oranje en alles wat daarmee samenhangt, is dit letterlijk gewichtige boek Paleis Het Loo in Apeldoorn een bijna onuitputtelijk bron van cultuurhistorische informatie. “Doel van dit boek is een overzicht te bieden van de complexe en gelaagde geschiedenis van het paleis en zijn bewoning door de eeuwen heen en de vele ingrepen en wijzigingen in de architectuur en de inrichting van het gebouw”(p. 12). Het boek gaat niet alleen over paleis het Loo maar ook over de talrijke bijgebouwen op het terrein en over de jachthuizen in Hoog Soeren en Uddel alsmede diverse boerderijen. Ook de ontwikkelingen rond de tuin en de daarin aanwezige fonteinen en waterwerken worden door de eeuwen uitvoerig belicht.
In de 15e eeuw is kasteel Het Loo geïntegreerd in de gebouwen aan weerszijden die voortaan met elkaar het koninklijke paleis vormen.
Aanleiding tot de publicatie van dit boek was de verbouwing/aanpassing waarbij ondergrondse publiekruimten zijn toegevoegd aan het paleis. Het paleis zelf heeft een uitgebreide technische renovatie ondergaan.
Opzet van het boek
Het boek opent met de geologie van de Veluwe en de oorsprong van kasteel Het Loo. Het boek heeft een heldere chronologische opzet waarbij de titels van de hoofdstukken de diverse tijdperken typeren:
- Prins Willem III en Mary II Stuart
- De achttiende eeuw
- De Bataafse en Franse tijd, 1785 – 1813
- De negentiende eeuw
- Koningin Wilhelmina
- De laatste bewoning
Van jachtverblijf naar museum
De oorspronkelijke functie van paleis Het Loo was een koninklijk jachtverblijf zoals nog valt te zien aan de timpanen op de voor- en achtergevel van het gedeelte dat corps de logis heet.
Vele schetsen en plattegronden van interieur en exterieur laten ontwikkelingen door de eeuwen zien. Er is uitgebreide aandacht voor de koninklijke bewoners met hun belangstelling voor de gebouwen en tuin maar ook met hun collecties zilvergoed, hun serviezen, schilderijen en kunst. De bibliotheek wordt ook belicht met bijzondere aandacht voor de boekencollectie van koningin Wilhelmina.
In de Franse tijd werd Het Loo een militair ziekenhuis met maar liefst 4000 soldaten. Het paleis heeft hier ernstig onder te lijden gehad want zo’n beetje het gehele interieur werd toen ingrijpend vernield. Later werd het een buitenverblijf voor Lodewijk Napoleon en daarom vond er een grondig herstel plaats in de Franse empire stijl.
Mooi zijn de woorden van koningin Wilhelmina: “Het Loo heb ik altijd als mijn thuis beschouwd”. Zij heeft hier gedurende haar leven vrijwel permanent gewoond. Het defilé met Koninginnedag vond hier ook plaats. Bewogen zijn haar woorden uit het voorjaar van 1940: “Ik heb bij dit afscheidsbezoek aan Het Loo alles, maar dan ook alles, gedaan om geen enkele emotie te laten blijken, en dat is me – uiteraard! – gelukt, maar ik kan U (=particulier secretaris) niet zeggen hoe bewogen ik was toen ik de hekken uitreed. Ik herinner me nog wat ik dacht: er gaan jaren overheen voor je hier weer terugkomt en misschien is Het Loo dan een puinhoop” (p. 529).
De jaren van de naderende oorlog had ze goed aangevoeld maar het paleis heeft geen oorlogsschade opgelopen. Wel werd het eerst een herstellingsoord en later een militair hospitaal van de Duitsers. Vanaf 17 april 1945 was het hoofdkwartier van de Nederlandse Strijdkrachten hier gevestigd. Later werden er oorlogsslachtoffers en verzetsmensen opgenomen om in Het Loo te revalideren. Koningin Juliana ving in dit paleis Loo bewoners van een Zeeuws bejaardenhuis op na de watersnoodramp van 1953 en in 1958 werden er Indische repatrianten ondergebracht.
Een luchtfoto uit 1924, gemaakt door de fotografische dienst van de KLM laat het nieuwe en omvangrijke stallencomplex zien. Kort daarvoor, van 1911 – 1914, had een grote verbouwing plaatsgevonden waar de oorspronkelijke bouwstijl flink onder te lijden had. Een latere renovatie en restauratie in de jaren 70 en 80 heeft deze veranderingen weer ongedaan gemaakt zodat het paleis zijn eerdere contouren weer terug kreeg.
Het boek is rijk en interessant geïllustreerd. Prachtig is de foto die in 1929 vanuit de Graf Zeppelin is gemaakt. Een schitterende luchtopname van Het Loo met zijn fraaie tuin – over twee pagina’s – sluit het boek af.
In het laatste hoofdstuk wordt de overgang naar het huidige museum beschreven; het paleis heeft sinds 20 juli 1984 deze functie.
Maar liefst 21 auteurs hebben aan dit boek meegewerkt, waaronder Paul Rem, bekend van het tv programma Blauw Bloed. Hij publiceerde onlangs Haagse Huizen van Oranje. Anne-Dirk Renting werkte mee aan een biografie over koningin Sisi en stelde samen met zijn vrouw Joke een catalogus van de Librije in Zutphen samen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
