Geluk maakt meer kapot dan je lief is
Een geluksdeskundige die zijn vermiste vrouw gaat zoeken. Dat kan haast niet goed gaan. En inderdaad, de hoofdpersoon daalt al zoekend af naar de donkerste spelonken in zijn geest. Hij dwaalt, stuit op geheimen, onfrisse affaires en iedereen lijkt een dubbele agenda te hebben. Uiteindelijk ontdekt hij waar zijn eigen geluk ligt. In dit nieuwe boek van Van Beijnum krijgt het geluk veel gezichten. Deze zoektocht wordt door Van Beijnum scherp onder woorden gebracht in filmische beelden en realistische dialogen. Dat levert een boeiend maar net iets te lang verhaal op.
De avond waarop het verhaal begint, is Mart Hitz op een congres in Groningen. Voor de buitenwereld dan; in werkelijkheid is hij bij zijn buitenechtelijke vriendin Karin. Iedereen kent Mart als een keurig getrouwd, redelijk succesvol televisiemaker. Hij plast echter al een paar jaar buiten het potje. Er is alleen een probleem als hij ’s ochtends naar huis gaat. Hij kan niet bij zijn huis komen omdat een dijkdoorbraak alles ontwricht heeft. Het dorp is geëvacueerd, erger nog, zijn vrouw Dana is onvindbaar. Hij gaat haar zoeken.
Daarbij komen dingen aan het licht waar hij geen weet van had. Allereerst blijkt dat ze vazen heeft besteld bij een onbekende. Daarna komt hij erachter dat ze met regelmaat een jongen liet langskomen in een aftands busje. Wat die jongen deed, weet niemand. En nu is ze dus verdwenen. Dat vreet aan Mart.
Ook aan de lezer. Steeds als er een tipje van de sluier wordt opgelicht, gaat een ander gordijn weer dicht. Behalve frustraties en een snel verslechterende verhouding met zijn tienerdochter, levert de zoektocht hem niets op. De politie kan hem niet helpen (bizarre Kafkaiaanse dialogen) en vrienden en bekenden gaan hem steeds vreemder bekijken naarmate hij obsessiever zoekt (fraaie beschrijving van ‘buren op stand’).
Dan wordt het busje gesignaleerd. Mart gaat er meteen heen en spreekt de jongen aan, zonder veel wijzer te worden. Dat wordt hij pas als zijn vrouw Dana opduikt. Ze wordt door de politie afgeleverd met de boodschap dat ze een tijdje gegijzeld is geweest. Ze is duidelijk niet in orde en het duurt nog zeker drie hoofdstukken voor ze met Mart praat. Dan komen we de ware toedracht te weten. Die net zo banaal is als Marts buitenechtelijke verhouding. Alleen heeft hij veel moeite om die op te biechten. Pas als de rauwe emoties blootgelegd zijn, kunnen Mart en Dana hun wonden likken. En kiezen of ze bij elkaar willen blijven.
Ondanks de genoemde traagheid is er genoeg te genieten Paradiso. Marts psychologische voor- en afkeur komt unverfroren naar voren, bijvoorbeeld als Mart bij Dana’s psychiater is: ‘Zijn blik gleed omhoog naar het portret van Freud […] de grondlegger van het psychoanalytische wroetmodel…’ en: ‘Maar zijn vrouw, juist zij, scherpzinnig en begrijpend als ze was, kende de onderzoeksresultaten die keer op keer aantoonden dat cognitieve gedragstherapie betere, veel betere resultaten opleverde dan de klassieke psychoanalyse.’
De filmische taal maakt scènes in het boek helder als glas. Als Mart Karin helpt verhuizen:
‘De zon scheen recht in zijn ogen toen hij over het dak de straat in keek. Een vader kwam aanfietsen met een hoogblond meisje in een kinderzitje. Het leven kende overzichtelijke, argeloze momenten.’
Als Mart naar huis loopt:
‘Met de lage zon in de rug ging hij over het weiland op weg naar het bedrijventerrein, een wat hoogdravende benaming voor het lapje grond met in zichzelf gekeerde blokkendozen. Kleine plaatsjes, kleine levens. Doorgaans speelden gebeurtenissen van betekenis zich elders af.’
IJzersterk zijn de achteloze observaties. Mart, die zijn buren ziet komen aanrijden:
‘Ze hadden geen kinderen, hun leven speelde zich voor een belangrijk deel af in restaurants of op recepties met bekende mensen van wie de namen hem meestal niets zeiden. Kinderen hebben was geen voorwaarde voor geluk, had zijn onderzoek uit 1999 reeds aangetoond. Twee keer modaal of meer verdienen kon dat wel zijn, op voorwaarde dat er niet te veel mensen in je omgeving woonden die driemaal modaal verdienden.’
Mart kan het weten, als expert, hoe geluk meer kapot kan maken dan je lief is.
Dat zijn de twee echtgenoten na hun ontdekkingstocht in elkaars leven ook geworden, experts. Ze hebben de verschillende kanten van ‘geluk’ gezien; het belangrijkste thema van het boek. Daarnaast hebben ze geleerd hoe zelfs de mensen die het dichtst bij je staan, onkenbaar kunnen blijven. En dat succes niet automatisch bevrediging biedt. Absoluut wijze levenslessen, en nog krachtig opgeschreven ook, al had dat best met 50 bladzijden minder gekund. Paradiso is zeker intrigerend genoeg om te gaan lezen.
Voor het eerst verschenen op Bazarow. Ook verschenen op Nico’s recensies.
