Alles over plannen en planten
[Recensie] Het lijvige boek Piet Oudolf aan het werk is geschreven door zes auteurs die, ieder vanuit hun eigen werkgebied, met Oudolf te maken hebben gehad. Zij delen hun visie en ervaringen, waardoor de ‘plantenman’ vanuit verschillende hoeken wordt belicht en steeds completer wordt. Van Oudolf zelf zijn, gelardeerd door het hele boek, quotes opgenomen en ook een interview. De hoofdrol is weggelegd voor zijn werk. De tuinen. De planten. De plannen. De tekeningen.
Het is een boek voor kenners, want als iets er niet uitziet als een boek over tuinontwerpen, dan is het wel het nieuwste boek over Piet Oudolf en zijn werk. Het overigens schitterende boek heeft misschien wel de saaiste kleur omslag die je kunt bedenken. Het contrast met de inhoud kon niet groter zijn. Was dat de achterliggende gedachte? Dat werkelijk niets de lading zou kunnen dekken? En is de keuze voor de spatiering misschien een typografische weergave van een beplantingsplan? Daar komen we wellicht nooit achter, maar zodra je het boek hebt opengeslagen hoeft dat ook niet meer. Dan verdwijn je in het werk van Piet Oudolf en meer heeft een mens op dat moment niet nodig.
Piet Oudolf (1944) woont met zijn vrouw Anja in Hummelo, waar hun eigen tuin zijn nooit eindigend experiment is. Volgens inleider Cassian Schmidt (o.a. directeur van de Schau- und Sichtungsgarten Hermannshof in Weinheim, Dld.) heeft Oudolf een uitgesproken gevoel voor wát een plant het eigen karakter geeft en welke planten potentieel voor de toekomst uitstralen. Hij deelt zijn kennis graag, evenals zijn beplantingsplannen en plantenlijsten. Hij deelt ze in z’n boeken, ja ook in dit lijvige werk, en online, zodat studenten of andere geïnteresseerden erdoor geïnspireerd kunnen raken.
De wereld van ontwerpen
Kijkjes in verschillende keukens geeft dit boek volop. De ontwerpers van naam, nationaal of internationaal, kennen en ontmoeten elkaar allemaal met regelmaat. Het is een relatief kleine groep mensen. Ze hebben ruime horticulturele kennis, die de meeste landschapsarchitecten van vandaag ontberen. Oudolfs ontwerpen met vaste planten zijn gebaseerd op de groeiomstandigheden. Een aanpak waarbij veel vragen te beantwoorden zijn over de dynamiek van groeien en verspreiden in verhouding tot bijvoorbeeld de totale artistieke indruk. Oudolf laat zich graag inspireren en informeren, bijvoorbeeld op het gebied van klimaatverandering, maar blijft trouw aan zijn tuintechnische wortels, zijn gave om met groot effect, onder andere van de dimensie tijd, planten te combineren.
De beplantingsplannen
Dit boek bevat een groot overzicht van Oudolfs beplantingsplannen. De tekeningen worden altijd door hemzelf gemaakt. Ook nu nog. Met de hand. Tot ongeveer de jaren ’90 tekende hij ze in zwart-wit. Vanaf ca. 2000 nam de complexiteit in zijn plannen toe. Een van de belangrijkste doelen van dit boek is volgens Schmidt dat studenten en landschapsarchitecten uit Oudolfs beplantingsontwerpen veel kunnen leren over goed functionerende plantencombinaties en de seizoensgebonden veranderingen. De ontwerpen zijn in de loop van dertig jaar ook duidelijk ontwikkeld naar meer natuurlijkheid en complexiteit. Het woord matrixbeplanting is mede door hem bedacht. Een ingenieus ritme van rust, verrassing en zogenaamd toeval, waarbij de wintertooi net zo belangrijk is als de vroege zomerbloei.
Over het combineren van planten die in de natuur nooit samen zullen voorkomen, zegt Oudolf: “Het ultieme vakmanschap is het bereiken van een zekere harmonie in die verscheidenheid.” Dat hij, door het zelf kweken van vaste planten heeft bijgedragen tot de diversiteit die we nu kennen, weet misschien niet iedereen.
De kracht van een Oudolf-ontwerp
Een bureau vol kleurpotloden, viltstiften en markeerstiften. Dat is Oudolfs gereedschap om ontwerptekeningen te maken met talloze stippen, spiralen en kronkellijntjes. De kunstenaar aan het werk. De tekeningen zijn prachtig. Hoewel zuiver functioneel bedoeld, stralen ze veel creativiteit en diversiteit uit, emotie, kleur, ritme en bovenal: kennis. Je kunt er uren naar kijken. Ook de foto’s maken dat je meteen naar buiten wilt en, liever nog, een van zijn tuinen bezoeken. De foto’s zijn de vertalingen van de tekeningen. Soms in alle seizoenen.
Van de plannen naar de uitvoering. Van tekeningen naar foto’s. Er is zoveel te zien en nog meer te ontdekken. Neem alleen al De High Line in New York. Een uniek project dat in vijf fasen is opgeleverd, de laatste dit jaar. Een smal 2,3 km. lang traject, aangelegd op de voormalige verhoogde vrachtspoorlijn in Manhattan. Het verschil tussen vroege en definitieve schetsen in een fase van dit project laat zien hoeveel water er door de Rijn stroomt voordat de uiteindelijke keuzes gemaakt zijn en alles klopt. Daarbij is samenwerking met andere partijen cruciaal. Oudolf staat bekend als een kundig man die openstaat voor andermans suggesties of ideeën. Ook blijft hij betrokken bij zijn uitgevoerde projecten.
Het interview
In interview-vorm vertelt Oudolf over zijn beginperiode, de ontwikkelingen, zijn inspiratiebronnen en het kweken van planten. Over esthetiek en controle, over schoonheid en het samenleven van planten. Over herhaling, vorm en context. Een mooi kijkje in de carrière en ontwikkeling van dit plantenmens. De vakman die iconische tuinen creëert, niet alleen denkend aan planten en kleuren, maar ook aan tijd en processen. De tuinen die steeds zullen veranderen, voor de één schilderijen zijn, voor een ander inspiratiebronnen. Kortom, Piet Oudolf aan het werk. Een boek voor vakmensen, studenten, tuinbezitters, planten- en kunstliefhebbers, esthetici en buitenmensen. Een boek dat de lezer steeds iets nieuws brengt, net als Oudolfs tuinen zelf.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
