Te hoge verwachtingen
Wat moet je zeggen over teleurstellende boeken? Het liefst doe je er misschien het zwijgen toe – maar dan nog blijft de vraag aandringen waaróm ze zo teleur stelden. Misschien omdat de verwachtingen te hoog gespannen waren? Bij Al onze gisterens van Natalia Ginzburg kan dat zeker een rol gespeeld hebben. ‘Grande dame’ van de Italiaanse literatuur, stem van haar generatie, joodse schrijfster over de fascistische periode van het land, want daar gaat deze dubbele-familieroman tenslotte over: dat belooft wat.
Kabbelend beekje
Maar al vanaf het begin blijkt het boek een kabbelend beekje, waarin de toon nooit de indringendheid krijgt die de gebeurtenissen zouden rechtvaardigen. Niet vanwege een afstandelijke ironie of bewust ingehouden kracht, die het effect zouden versterken. Maar omdat Ginzburg een op het kinderlijke af naïeve stijl hanteert, die al snel verzinkt in monotonie.
Zoiets is verdedigbaar zolang de protagonisten zelf nog kinderen zijn, maar naarmate de leeftijd vordert mondt dat onvermijdelijk uit in de kleurloze eenvoud van het roddel-genre. Zinnen die steevast beginnen met het onderwerp, vaak de uitentreure herhaalde naam van de handelende persoon, en een aaneenschakeling van beschrijvende zinnen die onwillekeurig de eentonige cadens oproepen van het en toen, en toen, en toen…
“Maar Concettina kreeg een erg slecht humeur als Danilo’s vrouw voorbijkwam en hij, Emanuele, haar groette, Concettina zei dat het de schuld was van die Maris dat Giustino met alle geweld had willen vertrekken, ze had met Giustino geflirt, terwijl hij nog maar een jongen was….”: bijna elke willekeurige uitsnede van het boek mondt in zo’n stijlproeve uit.
Dat is spijtig, want Ginzburg weet personages te presenteren die alles in zich dragen voor een innemende, bewonderenswaardige, aangrijpende, tragische of schurende uitwerking. Maar het komt er niet van; de vertellende stem blijft spreken met een lolly in de mond, in een simpelheid die zelfs niet volks weet te worden.
—
Ook verschenen op Twitter/X en Linkedin
