Menselijke icoon van de Holocaust
Het Achterhuis van Anne Frank is sinds 1960 geopend voor bezoekers en mag zich nog steeds verheugen in een grote belangstelling. Dit boek biedt een biografisch overzicht van het leven van Anne Frank en haar gezin, de oorlogsperiode en hoe het daarna verder ging met haar dagboek en het Achterhuis.
Anne Frank groeide op in een ‘warm gezin’. Otto beschrijft hoe in 1932 voorbij marcherende SA troepen zingen “als het jodenbloed van het mes afspat”. De politieke ontwikkelingen in Duitsland maken dat de familie Frank in 1933 naar Amsterdam verhuist. De komst van Duitse Joden zorgt voor een groei van het aantal liberale Joden in Amsterdam.
Oorlogsperiode
Gedurende de Duitse bezetting zijn er meer dan honderd anti-Joodse maatregelen genomen. Veelzeggend is dit citaat in een toespraak van Seys-Inquart: “Wij zien de Joden niet als een deel van het Nederlandse volk. De Joden zijn voor ons geen Nederlanders. Zij zijn vijanden, met wie wij noch tot een wapenstilstand, noch tot een vrede kunnen komen. Verwacht u van mij geen verordening die dit vaststelt, behalve politiemaatregelen. Wij zullen de Joden raken waar wij ze raken kunnen. En wie hen helpt, zal net zo hard getroffen worden” (p. 51).
De oproep voor Margot om zich te melden wordt op 6 juli 1942 de directe aanleiding voor de toch nog wat overhaaste onderduik, die al langere tijd werd voorbereid. Interessant is de paragraaf Een dag in het Achterhuis die de dagelijkse gang van zaken beschrijft.
Vervolgens wordt het verblijf in Westerbork, Auschwitz en tenslotte in Bergen-Belsen beschreven waar Anne en Margot begin februari 1945 omkomen van zwakte. “Je zag ze werkelijk doodgaan, allebei,” aldus een ooggetuige. Een hoofdstuk is gewijd aan het verraad, maar de toedracht hiervan kan niet meer met zekerheid worden achterhaald.
Na een lange terugreis krijgt Otto Frank, de vader van Anne, haar dagboek van Miep Gies die het overhandigt met de woorden “dit is de erfenis van uw dochter Anne”. Vanaf 1947 verschijnt haar dagboek in boekvorm en van een bewerking voor toneel worden in Duitsland in 1958 3400 voorstellingen gegeven.
‘Terug naar Anne‘
De plaats waar de familie Frank was ondergedoken, werd aanvankelijk niet op waarde geschat. Veelzeggend zijn de woorden van minister Luns in de vijftiger jaren dat “…het onderhavige perceel niet kan worden beschouwd als een Nederlands monument van geschiedenis of kunst” (p. 153).
Interessant is het hoofdstuk over de visie van de Anne Frank Stichting. Deze was in de jaren 80 nogal activistisch maar inmiddels is men ‘terug naar Anne’ en staan nu morele vorming en bewustwording centraal. Anne Frank staat onverminderd in de belangstelling en is voor velen een ‘easy accessible window to this period’ (aldus de Amerikaanse Holocaust expert James Young).
Alles rond Anne Frank is handzaam samengevat in dit zeer toegankelijk geschreven boek dat iedereen zou dienen te lezen.
Ronald Leopold is historicus en algemeen directeur van de Stichting Anne Frank. Bas von Benda Breckmann die Na het Achterhuis schreef, Gertjan Broek die Uitschot in uniform schreef en Menno Metselaar, medewerker van het Anne Frank Huis, hebben aan dit boek Anne Frank meegewerkt.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
