De invloed van de Nederlandse architect Willem Marinus Dudok
In 1933 schreef het bestuur van Hornsey, een wijk in het Londense bestuurlijke gebied Haringey, een prijsvraag uit voor het ontwerp van een nieuw raadhuis, met daaraan verbonden een grote theaterzaal. Bijna 300 architecten dienden een voorstel in, het was de 27-jarige Nieuw-Zeelandse architect Reginald Harold Uren die met zijn ontwerp de wedstrijd won. Maar was het eigenlijk wel zijn ontwerp? Had hij zich niet heel erg laten inspireren door de Nederlandse architect Willem Marinus Dudok (Amsterdam, 6 juli 1884 – Hilversum, 6 april 1974), waarschijnlijk vooral door zijn ontwerp van het Raadhuis van Hilversum, dat vier jaar daarvoor was opgeleverd? Dezelfde toren, het gebruik van handgemaakte bakstenen, dezelfde langwerpige ramen? Wie nu een foto van de Hornsey Town Hall naast die van het Raadhuis van Hilversum legt, zal niet snel met zekerheid kunnen zeggen welk gebouw in welke plaats staat, zo gering zijn de verschillen. Hoe dan ook, Reginald Harold Uren kreeg vlak na de opening voor zijn ontwerp een fraaie medaille van het Royal Institute of British Architects en daarnaast enkele andere onderscheidingen.
Originele interpretaties
Dit is een van de vijftig voorbeelden uit het onlangs verschenen boek Inspired by Dudok, dat, zoals de titel al aangeeft, laat zien hoe overal op de wereld gebouwen zijn ontwerpen in de stijl van onze beroemde architect. Dit wil overigens niet zeggen dat er sprake was van plagiaat of van een gemakzuchtig kopieerdrang, in de meeste gevallen gaat het eerder om originele interpretaties van diverse ontwerpen van Dudok. Neem bijvoorbeeld het Noordstargebouw in Gent, dat zo op het eerste gezicht gebaseerd zou kunnen zijn op ontwerptekeningen van Dudok. Of de betrokken architect Marc Neerman (1900-1944) contact heeft gehad met Dudok is onbekend. ‘Maar voor een architect in het Gent van het interbellum was het bijna onmogelijk om geen kennis te hebben van het werk van de Hilversumse architect,’ aldus de samenstellers van dit boek, de architectuurhistoricus Joke Reichhardt en journalist Peter Veenendaal. ‘Naast artikelen en afbeeldingen in de architectuurtijdschriften waren in de gebouwde omgeving ook vele navolgingen van het werk van Dudok te vinden.’ Ook het ontwerp van de Noordstar kon overigens rekenen op veel erkenning, en kreeg in 1934 een van de belangrijkste architectuurprijzen van België.
En zo staat het prachtige, op groot formaat vormgegeven boek vol van vergelijkbare voorbeelden. Het ligt hierbij voor de hand dat een groot aantal gebouwen gesitueerd zijn in Nederland, maar zelfs in Japan en Israël zijn voorbeelden van de bouwstijl van de Hilversumse architect te vinden.
Tentoonstelling
Het moet overigens voor de samenstellers van dit boek een hele zoektocht zijn geweest om zo’n groot aantal voorbeelden vanuit diverse landen te vinden. Met als bijkomstig probleem: wat voor criteria leg je aan als het gaat om de vraag of een bepaalde architect werkelijk geïnspireerd is door Dudok. Als uitgangspunt, lezen we, diende het gegeven dat de betrokken architect op de een of andere manier, schriftelijk of bijvoorbeeld door samenwerking, een persoonlijke relatie met Dudok moet hebben gehad.
Zou Dudok ooit gemerkt hebben dat zijn stijl door verschillende architecten navolging heeft gekregen? Waarbij sommige gebouwen misschien zelfs een gemakzuchtige kopie van zijn eigen geestesproducten zouden zijn? Zou hij wellicht zelfs overwogen hebben om rechtszaken aan te spannen om een vermeend plagiaat aan de kaak te stellen? Het antwoord op deze kwestie blijft in het boek enigszins vaag. Maar misschien is wel meer informatie hierover te vinden op de gelijknamige tentoonstelling Inspired by Dudok. Deze is tot en met 30 juni 2024 te bezichtigen in het Dudok Architectuur Centrum te Hilversum, een centrum voor architectuur, stedenbouw en ruimtelijk erfgoed, zie dudokarchitectuurcentrum.nl.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
Het boek is direct te bestellen bij de uitgever.
