Een ‘straf’ thrillerdebuut
Bot mes is een ‘straf’ thrillerdebuut van Dieter Rogiers (1978). Het is een compact geschreven thriller die zich afspeelt in een dystopisch Brussel, een plek die hij goed kent. Hij woont namelijk in Sint-Jans-Molenbeek, kortweg Molenbeek. Rogiers neemt de lezer mee naar een Brussel van de toekomst, een onveilige stad waarin iedereen weggevlucht is en een ‘no go area’ is.
De eerste zin van zijn thriller is meteen raak. “De stad was al dood, maar men was vergeten het haar te vertellen. Zoals elk rottend lijk vertoonde ze nog wat wilde stuiptrekkingen, dat wel, maar de rigor mortis was al ingezet. […] Het moeras dat Brussel ooit had opgerocheld, zou haar gulzig weer opslokken.” Prachtig: Broeksele, de oorspronkelijke naam van Brussel, betekent ‘vesting in het moeras.’ Zo’n passage geeft aan hoe nauwkeurig Rogiers te werk is gegaan, hoe intelligent hij heden en verleden met elkaar verbindt en hoe hij de taal kneedt om een sterk beeld neer te zetten.
Ontvlucht
Rogiers sleurt je mee in een spannend verhaal. Het ik-personage, zijn naam wordt nooit verteld, is twintig jaar geleden Brussel ontvlucht. Hij schreef ervoor de Brussel Post biografieën van overledenen met als titel Tranches de vie. Sinds zijn vertrek uit Brussel schrijft hij ze voor een Vlaamse krant. Het zijn alleen pas gestorven, gewone Vlamingen waarover hij schrijft en er staat nooit een foto bij. Nu wordt hij door de politie verzocht in Brussel zijn dode, uit het kanaal opgeviste dochter, Ariane, te identificeren. Ariane, tegendraads als ze was, is in Brussel blijven wonen. Toch zijn er mensen die zo van de stad houden dat ze hem niet verlaten. Hoewel hij niets meer met Brussel te maken wil hebben en al jaren geen contact met Ariane heeft gehad gaat hij naar het mortuarium en identificeert hij zijn dochter. Wat is er gebeurd? Waarom is zijn dochter vermoord? Wie zit er achter? Dat wil hij weten en hij krijgt van de politie achtenveertig uur de tijd om dat te onderzoeken. Langer mag hij niet in de stad blijven. Samen met zijn ex-collega Zohra Bennani, nu hoofdredacteur van de Brussels Post, een vrouw waar hij ooit een bijzondere relatie mee had, gaat hij op zoek.
Brussel
De plaats van handeling is Brussel in de (nabije) toekomst. Nauwkeurig fileert Rogiers wat er misgegaan is met de stad. “Brussel was in volle ontbinding na de splitsing. Vrijbuiters, opportunisten en lijkenpikkers hadden lang daarvoor al vakkundig haar absurdistisch bestuurlijke labyrint van binnenuit ontmanteld.” Alles wat met Europa te maken had verkast naar Straatsburg: “Ze namen allemaal de vlucht vooruit. Voordat het zinkgat onder hun voeten ook hen meesleurde.” De ergste criminaliteit is de wittenboordencriminaliteit. Ariane werkte freelance voor Brussel Post en had in achttien maanden tijd enorm veel carrières kapot gemaakt. “Met naam en toenaam werden ze aan het kruis genageld. Politici, zakenmensen, een disproportioneel aantal corrupte agenten ook.” De musea werden leeggeroofd ten faveure van bijvoorbeeld oligarchen. Ariane schreef erover. Dat alles leverde haar machtige vijanden op. Allemaal ingrediënten die een rol spelen in het adembenemende verhaal. De ergste is wel Grégoire Walbeq, de zonnekoning van Schaarbeek die de stad een oester noemt. Alle wegen in Brussel leiden op een of andere manier naar hem. “Je hebt een bot mes om haar open te wrikken. Ik heb er altijd een op zak. Er gaat geen dag voorbij zonder dat ik het gebruik.” Zie daar de titel van de thriller.
Greep
Het is de enorme gelaagdheid van de thriller die je volledig in je greep houdt. Zo krijgen we gaandeweg een beeld van Arianne. Hoe ze was op school, het feit dat ze geen moeder meer heeft, geen broers en zusters en de oogappel van haar vader was. Bij de autopsie wil hij haar ogen zien. “Haar ogen kregen alles van me gedaan vroeger. Eén blik en ik was onder hypnose. Weerloos.” Hij ontrafelt haar levensloop in Brussel. Je zou Bot mes kunnen zien als een aflevering in de serie Tranches de vie. De thriller heeft als belangrijkste thema wel de vader-dochter relatie. Waar zijn ze elkaar uit het oog verloren? Wat betekenen die boodschappen die onverwacht op de telefoon van de vader binnen komen?
De diepere laag zit hem ook in de letterlijke en figuurlijke boven- en onderwereld van Brussel, waar dingen ongezien moeten blijven. De grauwe werkelijkheid van de stad is beangstigend. Zo wonen de junkies niet in de catacomben van het Zuidstation. Er staan zoveel huizen leeg dat het comfortabeler is om er eentje te kraken. Zaken als mensensmokkel, de vluchtelingenproblematiek, verwording van de maatschappij, zelfverrijking en corruptie, een wereld waar alleen maar met cryptomunten betaald kan worden en kunstroof spelen een rol in het verhaal. Bijzonder is het schilderij ‘De val van de opstandige engelen’ van Pieter Bruegel de Oude. Op dit schilderij is de strijd tussen de engelen en demonen te zien. Het past perfect bij het verhaal en het verdwenen schilderij speelt in de ontknoping van het verhaal een cruciale rol.
“Woelig water gooit de smakelijkste schelpen op het strand” was een uitspraak die Ariane graag gebruikte. Ontdek wat daarmee bedoeld wordt in Bot mes. Het is een to the point geschreven thriller, mysterieus, nagelbijtend spannend, vol met plotwendingen en met een ontknoping die zich diep onder de grond, in de labyrintische krochten van Brussel, afspeelt.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
Rogiers maakt kans met Bot mes op de Braeckmanprijs voor de beste debuutthriller. De prijsuitreiking vindt plaats op 28 oktober tijdens de boekenbeurs Boektopia in Kortrijk Xpo. Klik hier voor meer informatie.
