Recensie: Dentro

De opkomst, vertroebeling en ondergang

De kunst heeft de huislijke intimiteit niet uitgevonden, maar vormde er wel de weerspiegeling van. Om te beginnen in de burgerlijke sfeer van de Hollandse Gouden Eeuw, die in de schilderkunst van die tijd tot uitdrukking kwam. In haar nieuwe boek Dentro (‘Binnen’) beschrijft Charo Crego er de opkomst, vertroebeling en ondergang van. 

Musea
Want na de deugdzame idylle van de 17^de eeuw ziet Crego (wier brievenboek Musea die we niet bezochten eerder in het Nederlands werd vertaald) de intimiteit in de 19^de eeuw veranderen in een sfeer die het daglicht moeilijk verdraagt. Bij Vallotton zijn het de pekelzonden van de overspelige liefde die haar kenmerken. Bij Bonnard maakt de nieuwe uitvinding van het bad (de tobbe, het ligbad) het naakt zichtbaar dat voor vreemden verborgen had moeten blijven.

Mooie beeldrijmen weet Charo Crego aan te wijzen tussen de interieurs van Hammershoi en Woody Allens ‘Interiors’; enigszins unheimlich zijn al de anonieme ruimten van hotelkamers en andere non-lieux van Edward Hopper. Ze vormen de opmaat voor de disruptie van elke intimiteit in het werk van Tracy Enim, Sophie Calle en Felix Gonzalez-Torres. Ook daarin weerspiegelt zich de samenleving van hun tijd, ons heden, dat in sociale media en reality shows de intimiteit heeft prijsgegeven aan de blik van wie dan ook.

Kunstgalerie
De schrijfster zelf blijft niet achter. Op een laatste foto in dit rijk geïllustreerde boek zit ze, de rug naar de kijker, op het bed van een airbnb die zelf deel uitmaakt van een kunstgalerie. Zo sluit het thema zich, na een fascinerende tocht door de geschiedenis van de moderne kunst èn de samenleving die door haar wordt geportretteerd. 

Het is geen geruststellende tocht: hoe menselijk kan een cultuur nog zijn die gekenmerkt wordt door radicale zichtbaarheid van alles en iedereen? Zonder een binnenruimte die ons als een schelp omsluit en de deurgrendel die een moment van alleenzijn garandeert verliest het individu zichzelf, zo constateert Charo Crego. Een nieuwe intimiteit vraagt erom te worden uitgevonden – maar hoe?

—

Ook verschenen op Twitter/X en Linkedin