Toeval bestaat. En wat dan?
De Finse Selja Ahava, (1974) schrijft romans en is scenarioschrijver, voor film, radio en televisie. In Nederland is zij een grote onbekende, maar dat zou weleens kunnen veranderen nu haar tweede van tot nu vier romans, Dingen die uit de hemel vallen, naar het Nederlands is vertaald door Sophie Kuiper. Net als haar debuut is dit boek een prijswinnaar. Het is onder meer bekroond met de European Union Prize for Literature en het is inmiddels in ruim twintig landen gepubliceerd.
Dingen die uit de hemel vallen is een vrij dun boek van net iets meer dan 200 pagina’s. Het kent vier delen met veel korte hoofdstukken. Het eerste deel is het grootste, bijna de helft van het boek. Centraal staat de ik-verteller Saara, een kind nog. In een toon en in bewoordingen die goed passen bij de leeftijd van dit meisje lezen we over de cruciale gebeurtenissen die dit boek vorm geven.
Zij woont met haar ouders in het Zaagselhuis, een opknappertje zeg maar. Het is klein, oud en niet goed onderhouden. Haar ouders hebben af en toe een klusdag om het een beetje leefbaar te maken en houden. Het is een huis dat meebeweegt met de seizoenen:
“In de lente knapte en kraakte het huis. De warmte wekte de balken tot leven en bracht de bloedsomloop van het huis op gang.”
Blok ijs
De lente is ook het seizoen waarin het pakket sneeuw en ijs dat op het dak ligt, smelt. Grote brokken schuiven van het dak en dat is gevaarlijk. Als Saara met haar vader terugkomt van een bezoek aan de garage is er iets vreselijks gebeurd. Haar moeder is onthoofd door een blok ijs.
Het tweede deel is qua toon en taal volwassener. Het bestaat uit een briefwisseling tussen de tante van Saara die, nadat zij de hoofdprijs in de loterij had gewonnen, Villa Veeltegroot heeft gekocht. Het ligt tegenover het huis van Saara en doet zijn bijnaam eer aan. Deze tante Annu wint een paar jaar later nog een keer de hoofdprijs, iets wat statistisch vrijwel onmogelijk is. Maar dat geldt ook voor wat de man met wie zij correspondeert, is overkomen. Hij is vier keer door de bliksem getroffen en elke keer was de schade een beetje groter. Zij hebben het over de rol van het toeval en wisselen allerlei gebeurtenissen uit waarin toeval een grote rol speelt.
Het is voor beiden een vorm van rouwverwerking, zo lijkt het. Tante Annu durft de tweede prijs niet te innen en zij loopt er zeker niet mee te koop, de man heeft andere redenen om het er moeilijk mee te hebben.
Sprookje
In het derde deel heeft de vader van Saara het verlies van zijn vrouw verwerkt en hij heeft een nieuwe partner gevonden. Ook met haar gebeuren vreemde dingen. In het slotgedeelte keren we weer terug naar Saara, die dan een paar jaar ouder is. Het begint als een sprookje met Er was eens … en het eindigt met de vaste uitsmijter: En zij leefden nog lang en gelukkig. Een sprookje is het niet, maar wel een mooi einde van een verrassend boek.
Dingen die uit de hemel vallen is een boek dat vlot leest. Het verhaal is verrassend, thema’s en motieven spreken tot de verbeelding en het maakt duidelijk dat toeval een bepalende factor is in het leven. Het is er, het bestaat, maar wanneer en hoe het zal toeslaan, is telkens weer een verrassing.
—
Ook verschenen op JKLeest
