Actuele situatie in Europa
Dit boek met de titel Het nieuwe ijzeren gordijn roept natuurlijk herinneringen op aan het IJzeren Gordijn dat destijds Oost- en West-Europa van elkaar scheidde. Het waren twee gescheiden en volkomen andere werelden die min of meer vijandig tegenover elkaar stonden, niet zozeer vanwege de bevolking – al zijn er wel degelijk sociale, culturele en religieuze verschillen – maar vooral vanwege de politieke verhoudingen van die tijd. Er was sprake van twee blokken: Warschaupact en NAVO.
Rob de Wijk, die we vaak in talkshows zien als duider van actuele ontwikkelingen, gaat in dit boek eerst terug naar die tijd van de Koude Oorlog en geeft een uitvoerige historische terugblik van de toenmalige situatie. Hij beschrijft ook tal van recente oorlogen elders in de wereld zoals in Libië, Irak, Afghanistan waar de NAVO missies heenstuurde maar “de balans van de jaren negentig met zijn op morele politiek gebaseerde militaire interventies is nauwelijks positief”(p. 98).
Onvrede
Er sluimert al geruime onvrede in Rusland en China jegens het westen. Dit boek schetst de persoon Poetin en zijn ideologisch verlangen naar herstel van het oude Russische rijk dat hem uit handen is gevallen. “De soft power, oftewel de aantrekkingskracht van Europa met zijn Europese Unie, vormde eveneens een bedreiging voor Rusland. Door de aantrekkingskracht van Europa raakte Rusland zijn invloedssfeer en daarmee zijn bufferzone verder kwijt” (p. 155).
De balans van de wijze waarop wij in het westen met conflicten in de wereld zijn omgegaan, is niet echt positief: “Decennia van vredes- en stabilisatieoperaties zijn met drie woorden samen te vatten: zelfoverschatting, wensdenken en ideologie” (p. 127). Europa heeft niet tijdig onderkend wat er zich in het Kremlin afspeelde.
Weerbaar
Zo komt Rob de Wijk dan in onze tijd waarin toch al niet geweldige verhoudingen sinds de Russische aanval op Oekraïne op 24 februari 2022 volkomen zijn veranderd waardoor Europa is wakker geschud. “Dit boek gaat over het ontbrekende deel van de puzzel, namelijk hoe wij ons kunnen beschermen tegen agressieve potentaten als Poetin, die de wereldorde willen verbouwen, er niet voor terugdeinzen om in Europa een oorlog te beginnen en ons bedreigen, zelfs met kernwapens” (p. 8). Deze agressie die nog steeds voortduurt, vereist dat Europa afscheid neemt van zijn morele politiek en werkt aan zijn defensie.
We zien dat de uitgaven voor defensie momenteel in alle landen omhoog gaan omdat de noodzaak van een krachtige en moderne defensie nu volop actueel is. In 15 stappen moet Europa zich aanpassen bij de huidige agressie van Poetin. De eerste stap is “Werk aan weerbaarheid”.
Dit is een belangrijk boek in onze tijd!
Rob de Wijk is hoogleraar internationale betrekkingen aan de universiteit van Leiden en oprichter van Den Haag Centrum voor Strategische Studies. Tevens is hij columnist in Trouw. Van hem verschenen eerder De nieuwe wereldorde en De slag om Europa.
—
Voor het eerst verschenen op Bazarow
