Beladen familiegeschiedenis
Onno Blom, schrijver en recensent, gaat in dit boek, samen met zijn vader, op zoek naar de geschiedenis van zijn familie ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Zijn vader is Hans Blom, voormalig directeur van het NIOD. Ze komen tot de conclusie: “Alles was gezegd, maar veel was verzwegen” (p. 20). In een beeldende, onderhoudende stijl vertelt Onno het verhaal van zijn familie. Omdat hij op een toegankelijke wijze het verhaal vertelt, is het boek ondanks zijn omvang gemakkelijk leesbaar. Zijn vader zegt: “Ik heb de oorlog niet uitgekozen, de oorlog koos mij” (p. 27). Samen gaan ze in oude documenten die in een kistje zijn bewaard op zoek naar het verleden van hun familie en ze spreken daarover met familieleden die inmiddels op hoge leeftijd zijn. Mensen worden goed getypeerd en in de context van hun tijd geplaatst.
Levendige maar beladen geschiedenis
Mensen komen in dit verhaal echt tot leven, mede omdat Onno Blom er de tijd voor neemt om gebeurtenissen te vertellen. “Het typeert de Blommen dat ze niet alleen lid werden van de NSB, maar ook een actieve rol in de beweging gingen spelen. Ze waren clubmensen, saamhorig en plichtsgetrouw” (p. 116). Dat blijkt ook uit de strafdossiers van het Centraal Archief voor Bijzondere Rechtspleging. Hun betrokkenheid bij de NSB veroorzaakte een breuk in de familie omdat Onno’s grootvader er ánders over dacht. Hij moest op een gegeven moment onderduiken. Op een kaart volgde hij de vorderingen van de geallieerde legers.
Interessant is het verhaal van de overval op de Blokhuispoort gevangenis in Leeuwarden op 8 december 1944. Hierbij werden maar liefst 50 gevangenen bevrijd zonder dat er een schot werd gelost. Opvallend is dat de Duitsers geen represaille maatregelen hebben genomen, iets waar ze in de laatste fase van de oorlog wel berucht om waren.
Boeiend is ook het verhaal van wapendroppings bij Gaastmeer in Friesland en het afluisteren van Duitsers in het Burmaniahuis in Leeuwarden. Zij hoorden op deze manier hoe de Duitsers op wrede wijze verzetsmensen verhoorden die dan nog al eens ‘doorsloegen’ en namen noemden. Door deze mensen vliegensvlug te waarschuwen, konden vele levens worden gered. De grootvader van Onno Blom speelt ook een rol bij de bevrijding en staat in contact met prins Bernhard. De andere gezinsleden worden opgepakt en naar kamp Westerbork gebracht dat na de oorlog dienst deed als een plek voor gedetineerden.
Na de oorlog was er stilte: “De Blommen zwegen hun leven lang over de NSB” (p. 501). Intrigerend is het bezoek van enkele – voormalige NSB sympathisanten – zussen van Onno’s grootvader aan concentratiekamp Westerbork. Het is voor hen een ongemakkelijke ervaring. Graag had Onno’s vader zíjn vader meer willen vragen over de oorlog.
Het boek bevat twee fotokaternen. Het bijzondere van dit boek is dat zijn grootvader in het verzet zat terwijl de rest van zijn gezin lid was van de NSB.
Onno Blom is schrijver, journalist, documentairemaker en recensent voor de Volkskrant en Radio 1. Van hem verschenen eerder De jonge Rembrandt, De wondergrijsaard en Het litteken van de dood.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
