Debuutroman als een Gesamtkunstwerk
Thomas van der Vliet heeft iets bijzonders gedaan. Hij heeft van zijn debuutroman Het interview een Gesamtkunstwerk gemaakt, waarin hij allerlei kunstdisciplines met elkaar verbindt. Er ontstaat zo een synthese waarin hij de verbeelding stimuleert, maar ook verdieping van het verhaal aanbrengt. Het interview bestaat uit zijn intrigerende debuutroman, een via een qr-code te downloaden audioboek, sfeervol ingesproken door niemand minder dan dichter/muzikant Alex Roeka, een muziekscore die het audioboek ondersteunt en op cd is toegevoegd, een soundtrack met tien songs onder de titel Amen, Demon van de pop-noir band The Bullfight waar Thomas van der Vliet de muziek voor schreef. Dan bevart het boek ook nog de linosnedes in zwart-wit van Hélène Bautista. En dat alles prachtig vormgegeven. Wat een juweeltje! Van der Vliet is van huis uit multi-instrumentalist en songwriter en werkte samen met onder andere Henry Rollins, Barry Hay en Spinvis. In deze recensie bespreek ik de roman.
Schandalen en tenenkrommende commercials
Het verhaal wordt verteld vanuit het ik-perspectief van Steven. Hij is journalist en gaat niemand minder dan Franck Heeresma, Nederlands bekendste acteur, interviewen. Plaats van handeling een restaurant. Heeresma is bekend “vanwege een dagelijkse soap, waarin hij elke avond om acht uur zijn overdreven expressies opdrong aan de kijker.” Steven vindt het “een middelmatige acteur die zijn zakken kon vullen met middelmatige rollen en tenenkrommende commercials.” Hij speelde in Amerikaanse films en sprak daarin ‘vmbo-Engels.’ Kortom Steven is niet zo enthousiast over de man. Heeresma is van het scherm verdwenen na enkele schandalen en heeft vijf jaar geleden Nederland de rug toegekeerd. Nu heeft hij een boek over zijn leven geschreven. Vandaar het interview. Van der Vliet brengt meteen suspense in het verhaal door te schrijven “De mensen om ons heen hadden nog geen benul van wat op het punt stond zich hier te voltrekken, maar ze zouden later kunnen zeggen dat ze erbij geweest waren.” Zo staan er meer flashforwards in de roman. Ze zorgen ervoor dat je alert blijft, dat je je verbeelding aan het werk zet.
Verrassend plot
Het verhaal ontwikkelt zich vervolgens langs twee grote verhaallijnen: die van Steven en die van Heeresma. Via flashbacks komen we achter het verleden van de hoofdpersonages: hun jeugd, hun carrière, de vriendschappen, de liefdes, de angsten en ook de teleurstellingen. Daarna wordt er weer overgeschakeld naar het interview. De verhaallijnen kruisen elkaar en dan komt naar voren wat voor Steven de echte reden van het tweegesprek is. Dat heeft te maken met een dramatische gebeurtenis die op Bali heeft plaatsgevonden en die zowel Steven als Franck raakt. Het draait om Werner Hartlief, de beste vriend van Steven, die de soundtrack maakt voor The Butterfly and de dawn, een film met Franck in de hoofdrol, met als tegenspeelster Lisa Moreau, met wie hij een affaire had. Overigens zit in het boek een losse filmposter die verwijst naar The Butterfly and the dawn. Weer zo’n extraatje in deze uitgave. En in de band ‘The Bullfight’ speelt de echte Werner Hartlief gitaar. Dit soort details maakt het lezen van Het interview tot een feest. Echt alles klopt.
Ook Heeresma blijkt zich voorbereid te hebben en verrast daarmee Steven. Franck is acteur, nietwaar? Het plot is een totale verrassing. Perceptie is het leidende thema in het verhaal. Steven en Franck hebben een vertekend beeld van zichzelf en de ander. Ze zien alleen wat ze willen zien. En dan kijk je naar de cover en zie je op de in linosnede twee mannen, pal in het licht, aan de restauranttafel staan met een masker op!
Mentaal uithollen
Van der Vliet bouwt het driedelige verhaal op als een artikel in de krant (Steven is niet voor niets journalist): inleiding, kern en slot. Hij gebruikt de structuur van een interview als structuur voor het verhaal: Heeresma wordt eerst op zijn gemak gesteld, langzamerhand worden Stevens vragen pittiger en graaft hij middels doorvragen dieper om “hem vervolgens mentaal uit te hollen” en tot de kern te komen. Maar die structuur kun je ook op die van een film leggen en past dus ook bij ‘filmster’ Franck.
Lusteloze coïtus
Door het verhaal meanderen allerlei andere aspecten, zoals het feit dat “elke min of meer bekende Nederland schrijft tegenwoordig al op jonge leeftijd zijn biografie, of beter gezegd: laat zijn biografie schrijven”, de kritiek op de leegheid van straatinterviews door de media (“het gaat alleen om de verkoop van media”), de riooljournalistiek, de kritiek op mensen die constant Engelse woorden gebruiken, het feit dat dialogen in films realistisch lijken maar nooit echt zijn (“er valt geen euh te bespeuren), de etiketjes die op jonge kinderen geplakt worden. Citaten van met name Engelstalige auteurs die overal in het verhaal terugkomen en die er perfect bij passen doorspekken het verhaal. Die van auteur Sebastian Faulks, die Van der Vliet, als motto voor zijn boek gebruikt slaat de spijker op zijn kop: “I know. I was there. I saw the great void in your soul and you saw mine.” Des te fraaier is dit citaat als je weet dat in het werk van Faulks het thema conflict altijd centraal staat. Steven heeft niet zoveel met de Nederlandse roman: “Een Nederlandse roman is als een lusteloze coïtus” schreef Annie M.G. Schmidt eens. Nou dat geldt niet voor Het interview.
Het interview is spannend, doorspekt met humor en toegankelijk geschreven. Van der Vliet schrijft in korte hoofdstukken, als ware het scènes uit een film. En overal is er die gelaagdheid die ervoor zorgt dat je blijft genieten van dit heerlijke Gesamtkunstwerk, dit ideale samenspel van kunstdisciplines: luister, hoor, kijk en lees. Ga mee op het avontuur waarvoor Thomas van der Vliet je uitnodigt.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
